Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), 2024 yılı Eylül ayına ait Uluslararası Yatırım Pozisyonu (UYP) verilerini açıkladı. Buna göre, Türkiye'nin yurt dışı varlıkları ve yükümlülükleri arasındaki fark belirgin bir şekilde değişim gösterdi.
Eylül 2024 sonu itibarıyla Türkiye'nin yurt dışı varlıkları 354,8 milyar dolar olarak kaydedildi. Bu, 2023 yıl sonuna kıyasla yüzde 6,7'lik bir artışa işaret ederken, yurt dışı yükümlülükleri ise yüzde 3,3'lük bir artışla 672,9 milyar dolar seviyesine yükseldi. Böylece, Türkiye’nin yurt dışı varlıkları ile yükümlülükleri arasındaki fark, yani net Uluslararası Yatırım Pozisyonu (UYP) 318,1 milyar dolar açık verdi.
Net UYP, 2023 sonunda 318,6 milyar dolar seviyesindeydi. Eylül ayındaki bu hafif iyileşme, Türkiye'nin uluslararası ekonomik bağlarını ve finansal yapısını yansıtan önemli bir gösterge olarak değerlendiriliyor.
Rezerv Varlıklar ve Diğer Yatırımlar Artış Gösterdi
Eylül ayında, Türkiye’nin rezerv varlıkları 2023 yıl sonuna göre yüzde 7,9 artarak 152,1 milyar dolara ulaştı. Bu artış, Türkiye'nin dış ekonomik güvenliğini artıran bir gelişme olarak öne çıkıyor. Ayrıca, diğer yatırımlar kalemi de yüzde 4,5 oranında bir artışla 129,8 milyar dolara yükseldi. Özellikle bankaların yabancı para ve Türk lirası cinsinden efektif ve mevduatları, yüzde 7,4 oranında bir artışla 50 milyar dolara çıktı.
Doğrudan Yatırımlar Düşüş Gösterdi
Diğer yandan, doğrudan yatırımlar kalemi, piyasa değeriyle döviz kurlarındaki değişimlerin de etkisiyle 2023 yıl sonuna göre yüzde 1,8 oranında bir azalış gösterdi ve 190,9 milyar dolara geriledi. Bu durum, Türkiye’nin doğrudan yabancı yatırımlara olan ilgisini ve ekonomisinin dışarıya açılmasını etkileyebilecek bir gösterge olarak değerlendirilmekte.
Portföy Yatırımları Güçlendi
Eylül ayı itibarıyla portföy yatırımları dikkat çekici bir artış gösterdi. Portföy yatırımları, bir önceki yıl sonuna kıyasla yüzde 23,6 oranında artarak 119,1 milyar dolara yükseldi. Bu artış, yabancı yatırımcıların Türkiye’ye olan ilgisinin arttığının bir işareti olarak yorumlanıyor.
Yurt Dışı Yerleşiklerin Türkiye'deki Yatırımları
Eylül sonu itibarıyla, yurt dışı yerleşiklerin Türkiye’deki yatırımları da önemli bir değişim gösterdi. Yurt dışı yerleşiklerin hisse senedi stoku, yüzde 14,2 oranında bir artışla 33,7 milyar dolara çıkarken, Devlet İç Borçlanma Senetleri stoku ise 15,8 milyar dolar olarak kaydedildi. Hazine’nin tahvil stoku ise yüzde 3,7 oranında bir artışla 44,1 milyar dolara yükseldi.
Bankacılık Sektöründe Yabancı Para Mevduatlarında Azalış, TL Mevduatlarında Artış
Diğer yatırımlar kalemi altında, yurt dışı yerleşiklerin Türk bankalarındaki yabancı para mevduatları yüzde 3,2 azalarak 41,8 milyar dolara gerilerken, Türk lirası cinsinden mevduatlar ise yüzde 27,8 oranında bir artışla 21,8 milyar dolara yükseldi. Bankaların kredi stoku ise yüzde 12,6 oranında artarak 70,5 milyar dolara ulaştı. Diğer sektörlerin kredi stoku da yüzde 1,3 oranında bir artış göstererek 102,4 milyar dolara yükseldi.
Eylül 2024 itibarıyla Türkiye'nin uluslararası yatırım pozisyonu, yurt dışı varlıkları ve yükümlülükleri arasındaki farkta ciddi bir değişim göstermezken, rezerv varlıklarındaki artış ve portföy yatırımlarındaki güçlü yükseliş dikkat çekiyor. Bu gelişmeler, Türkiye’nin dış finansal yapısının güçlendiği ve dış ekonomik ilişkilerde pozitif bir yönelim gösterdiği izlenimini veriyor.
Yine de doğrudan yatırımlardaki düşüş, Türkiye'nin dışa bağımlılığını azaltma ve yerli üretim odaklı büyüme stratejileri için bir uyarı niteliği taşıyor. Portföy yatırımlarının artışı, kısa vadeli finansal akışlarda Türkiye’ye olan güvenin arttığını gösteriyor.
