Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), Eylül 2024 dönemine ait kısa vadeli dış borç istatistiklerini açıkladı. Verilere göre, kısa vadeli dış borç stoku 2023 yıl sonuna kıyasla yüzde 0,1 artarak 176,4 milyar dolara yükseldi.
Bankalar Kaynaklı Borçlarda Artış, Diğer Sektörlerde Düşüş
Eylül 2024 itibarıyla, bankalar kaynaklı kısa vadeli dış borç stoku, yüzde 15,5 artışla 79 milyar dolara ulaştı. Ancak diğer sektörlerin kısa vadeli dış borç stoku, yüzde 3,9 azalarak 59 milyar dolar olarak gerçekleşti.
Bankaların yurt dışından kullandığı kısa vadeli kredilerde de dikkat çeken bir artış yaşandı. Bankaların yurt dışından sağladığı kısa vadeli krediler, 2023 yıl sonuna göre yüzde 60,8 oranında bir artışla 20,3 milyar dolara çıktı. Bu artış, bankaların dış finansman ihtiyaçlarını karşılamada önemli bir role sahip olduğunu gösteriyor.
Döviz ve Mevduat Kompozisyonu
Yurt dışı yerleşiklerin Türkiye’deki mevduatları ise dikkat çeken bir başka veri oldu. Yurt dışı yerleşiklerin döviz tevdiat hesabı, 2023 yıl sonuna göre yüzde 1,2 azalarak 19,8 milyar dolara gerilerken, yurt dışı yerleşik bankaların mevduatları da yüzde 4,4 oranında azalarak 19,8 milyar dolar seviyesinde kaldı. Öte yandan, yurt dışı yerleşiklerin Türk Lirası (TL) cinsinden mevduatları, 2023 yılı sonuna kıyasla yüzde 26,8 artarak 19,2 milyar dolara yükseldi.
İthalat Borçlarında Azalma, Özel Sektörün Borcu Yükseldi
Diğer sektörlerin kısa vadeli dış borçları içinde yer alan ithalat borçları, 2023 yıl sonuna göre yüzde 5,7 oranında azalarak 51,2 milyar dolara geriledi. Özel sektörün kısa vadeli dış borcu ise yüzde 3,3 artarak 98,4 milyar dolara çıktı. Kamu sektörünün kısa vadeli dış borcu ise, tamamı kamu bankalarından oluşmak üzere, yüzde 14,8 artarak 39,6 milyar dolara yükseldi.
Kısa Vadeli Tahvil İhracında Artış
Eylül 2024 itibarıyla, özel alacaklılar başlığı altındaki parasal kuruluşlara olan kısa vadeli borçlar, 2023 yıl sonuna göre yüzde 1,4 azalarak 94,2 milyar dolara gerilerken, parasal olmayan kuruluşlara olan borçlar yüzde 3,2 azalarak 76,1 milyar dolar seviyesinde gerçekleşti. Ayrıca, 2023 sonunda 1,7 milyar dolar olan kısa vadeli tahvil ihraçları, 2024 Eylül sonu itibarıyla 6 milyar dolara yükseldi.
Döviz Dağılımı ve Kalan Vade Verisi
Kısa vadeli dış borç stokunun döviz cinsinden dağılımı ise şu şekilde gerçekleşti: yüzde 47,3'ü dolar, yüzde 22,4'ü avro, yüzde 14,8'i TL ve yüzde 15,5'i diğer döviz türlerinden oluştu. Orijinal vadesine bakılmaksızın, vadesine 1 yıl veya daha az kalan dış borç verilerine göre hesaplanan kısa vadeli dış borç stoku ise 233,1 milyar dolar olarak belirlendi. Bu stokun 21,4 milyar dolarlık kısmı, Türkiye’de yerleşik bankaların ve özel sektörün yurt dışı şubeleri ile iştiraklere olan borçlardan oluşuyor.
Borçlulara Göre Pay Dağılımı
Kısa vadeli dış borç stokunun borçlu bazında dağılımı şu şekilde şekillendi: Kamu sektörü, toplam stok içinde yüzde 23,7 paya sahipken, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) yüzde 16,5, özel sektör ise yüzde 59,8 paya sahip. Bu veriler, Türkiye'nin dış borç yapısının büyük kısmının özel sektör tarafından oluşturulduğunu ve bankaların dış finansman kaynaklarından daha fazla faydalandığını gösteriyor.
Kısa vadeli dış borç stokunun artışı, Türkiye'nin dış finansman gereksinimlerinin devam ettiğini ve ekonomik ortamda bazı zorlukların yaşandığını da ortaya koyuyor. Bu artışlar, özellikle bankaların dış kredi kullanımlarındaki yükselme ile dikkat çekiyor.
