Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), Kasım 2024 dönemine ilişkin Finansal İstikrar Raporu'nu yayımladı. Raporda, küresel ve yerel ekonomik görünüme dair kapsamlı değerlendirmeler yapılırken, bankacılık sektöründen bireysel kredilere kadar geniş bir yelpazede analizler sunuldu.
Küresel ve Yerel Dinamikler
Raporda, küresel ekonomik gelişmelere paralel olarak ortaya çıkan risklere dikkat çekilirken, gelişmiş ülke merkez bankalarının faiz indirim döngüsüne başlamasının küresel büyüme beklentilerini olumlu etkilediği belirtildi. Ancak, gelişmekte olan ülkelerdeki ekonomik büyüme patikalarındaki belirsizliğin devam ettiği ifade edildi.
Jeopolitik riskler ve küresel piyasalardaki dalgalanmaların, gelişmekte olan ülkelere yönelik fon akımlarını ve risk iştahını etkilediği belirtilen raporda, yurt içi ekonomik faaliyetlerin yavaşladığı, ancak iç talepteki dengelenmenin sürdüğü vurgulandı.
Cari İşlemler ve Ticari Krediler
Raporda, dış ticaret açığının azalması ve hizmetler dengesindeki olumlu performans sayesinde cari işlemler açığındaki iyileşmenin korunduğu ifade edildi. Türk lirası (TL) ve yabancı para (YP) ticari kredi büyümesinin birbirine yakınsadığı belirtilirken, ticari kredi büyümesinin dezenflasyon sürecini desteklediği vurgulandı.
TL ticari kredi faizlerinin mevcut seviyelerinin finansal koşullardaki sıkılığı yansıttığına dikkat çekilen raporda, ticari kredilerdeki büyüme oranlarının ılımlı bir seviyede seyretmesi için makro ihtiyati çerçevenin etkili olduğu ifade edildi.
Bireysel Kredilerde Yavaşlama
Raporda, bireysel kredi büyümesinin 2024 yılının ikinci çeyreğinde belirgin şekilde yavaşladığı ifade edilirken, bu durumun özellikle bireysel kredi kartları ve ihtiyaç kredilerindeki düşüşten kaynaklandığı belirtildi. Eğitim harcamaları kaynaklı artışların üçüncü çeyrekte bireysel kredi kartı büyümesine sınırlı bir katkı sağladığı, ancak son çeyrekte büyümenin yeniden ılımlı bir patikaya döndüğü kaydedildi.
Konut kredisi faiz oranlarının yüksek seyretmesine rağmen konut kredisi büyümesinde son dönemde sınırlı bir canlanma görüldüğü ifade edildi. Ancak, hane halkı borcunun milli gelire oranının düşük seviyesini koruduğu ve borç/gelir uyumsuzluğu yaşayan bireyler için yapılandırma imkanlarının devreye alındığı belirtildi.
Bankacılık Sektörü Güçlü Duruyor
Raporda, bankacılık sektörünün uluslararası piyasalardan sağladığı finansman kaynaklarında vade uzaması ve kalite artışı yaşandığı ifade edildi. Ülke risk primindeki düşüş ve kredi derecelendirme kuruluşlarının not artırımları, yurt dışı finansman koşullarında iyileşme sağladı. Bankaların dış borç yenileme oranlarının %110 seviyesinin üzerinde olduğu vurgulandı.
Raporda, bankaların yüksek karşılık ayırma oranlarının, sektöre yönelik risklere karşı önemli bir tampon oluşturduğu ifade edilirken, sektörün sermaye yeterliliği ve kârlılık seviyelerinin güçlü olduğu belirtildi. Ayrıca, bankaların kârlılığındaki hafif gerilemeye rağmen içsel sermaye oluşturma kapasitelerini koruduğu vurgulandı.
Makro Ekonomik Görünüm ve Riskler
TCMB raporunda, sıkı para politikası ve makro ihtiyati düzenlemelerin ekonomideki riskleri sınırladığı belirtilirken, tüketici enflasyonunun %48,6 seviyesine gerilediği, ancak gıda fiyatlarındaki artışın dikkat çektiği ifade edildi.
Kredi kartı faiz oranlarının borç birikimini yavaşlatmayı hedefleyecek şekilde farklılaştırıldığı ve yapılandırma imkanlarının devreye alındığı ifade edilen raporda, bu önlemler sayesinde bireysel kredi risklerinin yönetilebilir düzeyde kalmasının hedeflendiği belirtildi.
Reel Sektör ve Döviz Borçlanması
Raporda, reel sektörün finansal kaldıraç oranının düşük seviyelerde kalmaya devam ettiği belirtilirken, firmaların likidite tamponlarının güçlü olduğu ifade edildi. Firmaların döviz kredilerine yöneliminde artış olduğu, ancak ihracat gelirlerinin döviz borçlarını karşılama kapasitesinin yüksek olduğu vurgulandı.
Reel sektör borcunun GSYİH’ye oranının azalması, firmaların risklerini yönetebilme kapasitesini artırırken, finansal varlık büyümesindeki yavaşlamaya rağmen likidite tamponlarının korunmaya devam ettiği kaydedildi.
Hane Halkı Finansal Davranışları
Raporda, hane halkının finansal varlık kompozisyonunda TL cinsi varlıkların payının arttığı, kur korumalı mevduatın (KKM) payının ise %7’nin altına gerilediği belirtildi. Bankacılık sektörünün döviz ve TL likiditesindeki güçlü görünümün devam ettiği ifade edildi.
Son olarak, sistemdeki TL likidite fazlasının etkin bir şekilde yönetildiği belirtilirken, bu durumun makroekonomik istikrarın korunmasına katkı sağladığı vurgulandı.
TCMB Finansal İstikrar Raporu, sıkı para politikası duruşunun, makro ihtiyati çerçeveyle desteklenmesinin ekonomide dengelenme ve risk yönetimi açısından kritik rol oynadığını ortaya koyuyor. Bankacılık sektöründeki güçlü sermaye yapısı ve reel sektörün borç yönetimi kapasitesi, önümüzdeki dönemde finansal istikrarın korunması açısından önemli bir güvence sağlıyor.
