Dünyada çip ve yarı iletken üretiminde yaşanan küresel rekabet, özellikle ABD ve Çin arasındaki çekişmeyle giderek daha karmaşık hale geliyor. Teknolojideki bu rekabet, Tayvan’ın stratejik önemini arttırırken, iki ülke arasındaki jeopolitik tansiyonun daha da yükselmesine neden oluyor. Tayvan, 7 nanometrenin altındaki gelişmiş çiplerin %60’ını üretiyor ve bu ürünler yapay zekadan 5G’ye, askeri sistemlerden endüstriyel cihazlara kadar geniş bir kullanım alanına sahip.
Tayvan’ın Kritik Rolü ve Teknoloji Devi TSMC’nin Yükselişi
Tayvan’ın önde gelen çip üreticilerinden Taiwan Semiconductor Manufacturing Company (TSMC), bu yarışta kilit bir oyuncu olarak öne çıkıyor. TSMC, ABD’de de yatırım yaparak Arizona’daki fabrikasında verimliliğini artırmış durumda. Ancak bu üretimlerin Tayvan’daki gelişmiş süreç nodülleriyle yarışması güç. United Microelectronics Corporation (UMC) ve MediaTek gibi Tayvan merkezli diğer şirketler de çip sektöründe önemli kapasitelere sahip. Tayvan’daki yarı iletken üretim altyapısı, ABD-Çin rekabetinin merkezinde kritik bir noktada yer alıyor.
ABD’nin Yatırımları ve CHIPS Yasası ile Destek Arayışı
ABD, küresel çip rekabetinde liderliğini korumak amacıyla iç yatırımları artırmanın yanı sıra Tayvan ile de işbirliği yapıyor. CHIPS Yasası kapsamında, TSMC gibi yabancı şirketlerin ABD’de faaliyetlerini genişletmesi destekleniyor. Sektörde Intel, Nvidia, Micron ve Texas Instruments gibi Amerikan devlerinin de büyümesi için milyarlarca dolarlık yatırım yapılıyor. ABD ayrıca Güney Kore, Japonya ve Avrupa ile ittifak oluşturarak çip tedarik zincirlerini güvence altına almaya çalışıyor.
Çip Üretimindeki Küresel Güney Etkisi
Çip üretimi alanında Güney Kore, Hollanda ve Japonya gibi ülkelerin yanı sıra Çin de kendine önemli bir yer bulmuş durumda. Çin merkezli HiSense, Biren, SMIC gibi firmalar, sektördeki kapasitelerini artırmaya devam ederken, analistler bu şirketlerin kısa vadede ABD ve Güney Kore gibi gelişmiş rakiplerini yakalayamayacağını öngörüyor. ABD’nin Çin’e yönelik ihracat sınırlamaları da bu rekabetin boyutunu değiştiriyor.
Çip ve Yarı İletkenlerin Stratejik Önemi ve Gelecek Projeksiyonu
Çipler, cep telefonlarından sanayi makinelerine, savunma sanayiinden elektronik cihazlara kadar çok geniş bir yelpazede kullanılmaları sebebiyle küresel ekonomi ve güvenlik açısından vazgeçilmez bir unsur olarak görülüyor. Yapay zeka ve 5G gibi yeni nesil teknolojiler, çiplere olan talebi sürekli artırıyor. Analistler, 2025 yılına kadar yapay zeka çip pazarının 390,9 milyar dolara ulaşmasını bekliyor ve özel yapay zeka çiplerine olan talepte %20 veya daha fazla büyüme olacağını tahmin ediyor.
Jeopolitik Riskler ve Tedarik Zincirinin Yeniden Yapılandırılması
Kovid-19 pandemisi, yarı iletken tedarik zincirlerinin kırılganlığını gözler önüne serdi. Bu durum, ABD ve Avrupa’nın yerel üretim kapasitelerini artırma çalışmalarını hızlandırdı. Ancak Tayvan ve Güney Kore gibi ülkelerin, çip üretiminde sahip olduğu öncü kapasitelerin %95’inden fazlası Asya bölgesinde yer alıyor ve bu bölgedeki jeopolitik riskler, Batılı ülkelerin tedarik güvenliğini sağlama arayışını güçlendiriyor. Uluslararası Stratejik Araştırmalar Merkezi’nden James Lewis, ABD’nin Tayvan’a bağımlılığını azaltma çabalarını stratejik bir öncelik olarak değerlendiriyor.
Çip ve Yarı İletken Sektöründe Çift Kutuplu Yapı mı Oluşuyor?
Gelecekte yarı iletken sektöründe, Çin ve Batı dünyasına hitap eden iki ayrı tedarik zincirinin oluşabileceği tahmin ediliyor. Uzmanlar, bu ayrışmanın küresel çip piyasasında köklü değişimlere yol açabileceğini belirtiyor. Hindistan merkezli Takshashila Enstitüsü Müdür Yardımcısı Pranay Kotasthane, bu bölünmenin ABD ve Çin arasındaki gerginliği artırabileceği görüşünde.
Çip üretiminde, dost ülkeler arasında işbirliği ve dayanışma önemli bir hale gelirken, tedarik zincirlerinin çok uluslu bir yapıya dönüşmesi kaçınılmaz görülüyor. Tayvan'ın en büyük ithalat kalemi çipler olsa da en büyük ihracat kalemi de aynı ürünler olarak dikkat çekiyor. Bu nedenle yarı iletken üretimi konusundaki çok taraflı işbirliği, gelecekte sektörün en kritik noktalarından biri olarak öne çıkıyor.
Sonuç: Küresel Çip Rekabeti Teknoloji Dünyasını Dönüştürüyor
ABD-Çin arasındaki çip rekabeti, küresel teknoloji sektörünü dönüştürme potansiyeline sahip. Jeopolitik riskler, tedarik zincirlerinin yerelleştirilmesi arayışları, yüksek teknoloji yatırımları ve yapay zeka talebindeki hızlı artış, bu sektördeki rekabeti daha da alevlendiriyor. Çip üretiminin geleceği, stratejik ortaklıklar ve teknolojik üstünlük çabalarıyla şekillenirken, Tayvan ve Asya’nın önemi ise artmaya devam ediyor.
