Türkiye sınırları içerisinde gelir elde eden ancak yasal ya da iş merkezi Türkiye dışında olan kişi ve kurumların vergilendirilmesini ifade eden bir kavramdır. Dar mükellefiyet, Türkiye’de geçici olarak faaliyet gösteren bireyler veya kurumlar için uygulanan özel bir vergi düzenlemesidir. Bu sistem, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 6. maddesiyle düzenlenmiş ve ülke sınırları içerisinde elde edilen ticari, zirai, serbest meslek, menkul ve gayrimenkul gelirlerini kapsamaktadır.
Kimler Dar Mükellef Sayılır?
Dar mükellefiyet kapsamında değerlendirilen kişiler, Türkiye’de ikamet etmeyen ancak ülkede gelir elde eden yabancılardır. İlgili kanun kapsamında dar mükellef sayılabilecek bazı durumlar şunlardır:
Geçici Görevle Gelenler: Türkiye’de belli bir süre için bulunan ancak burada kalıcı bir yerleşim niyeti olmayan kişiler.
Altı Ay ve Daha Fazla Süre Kalanlar: Türkiye’de 6 aydan uzun süre kalan, ancak bu sürenin nedeni iş, sağlık veya tutukluluk gibi zorunlu nedenler olan yabancılar.
Yabancı Kurumlar: Türkiye’de bir iş yeri veya temsilci bulunduran ancak yasal merkezi yurtdışında olan kurumlar.
Hangi Gelirler Vergilendirilir?
Dar mükellefiyet sistemi, farklı gelir türlerini kapsar. Türkiye’de elde edilen her tür kazanç bu kapsamda değerlendirilebilir:
Ticari Kazançlar
Yabancı kişi veya kurumların Türkiye’deki ticari faaliyetlerinden elde ettiği gelirler vergiye tabidir. Örneğin, Türkiye’de bir işletme kurarak ürün veya hizmet satan yabancılar bu kapsamda değerlendirilir.
Zirai Gelirler
Yabancıların Türkiye’de tarım ve hayvancılık faaliyetlerinden elde ettikleri kazançlar dar mükellefiyet kapsamında vergiye tabi tutulur.
Serbest Meslek Gelirleri
Türkiye’de serbest meslek faaliyetlerinde bulunan, örneğin danışmanlık hizmeti sunan ya da sanat icra eden kişilerden elde edilen gelirler bu kategoriye girer.
Menkul ve Gayrimenkul Gelirleri
Türkiye’de kiralanan taşınır ya da taşınmaz varlıklardan elde edilen kazançlar dar mükellefiyet kapsamında vergilendirilir.
Menkul Sermaye Gelirleri
Türkiye’de yatırım araçlarından elde edilen faiz, kâr payı ya da diğer menkul sermaye gelirleri de bu sisteme tabidir.
Vergi Muafiyetleri ve İstisnalar
Gelir Vergisi Kanunu’nun 7. maddesi, dar mükellefiyet kapsamında bazı istisnalar getirir. Örneğin, Türkiye’den satın alınıp yurt dışına ihraç edilen mallar vergilendirilmez. Bu düzenleme, ihracatçıların uluslararası ticarette rekabet gücünü artırmayı hedefler. Ancak Türkiye içerisinde yapılan satışlar veya sözleşmeler bu kapsam dışında tutulur ve vergilendirilir.
Dar Mükellefiyet ve Türkiye Ekonomisi
Dar mükellefiyet sistemi, yabancı kişi ve kurumların Türkiye’deki faaliyetlerini düzenlemeyi ve adil bir şekilde vergilendirmeyi hedefler. Türkiye, bu sistemle hem yerel ekonomik faaliyetleri teşvik eder hem de vergi gelirlerini artırır. Ancak bu sistemin uygulanmasında uluslararası vergi anlaşmalarına uyum da büyük önem taşır.
Dar mükellef vergilendirmesi, yabancı yatırımcılar için Türkiye’deki mali yükümlülükleri netleştiren bir çerçeve sunar. Özellikle ticari faaliyetlerde bulunan yabancı şirketler ve bireyler için, bu sistemin detaylı şekilde anlaşılması kritik öneme sahiptir.
Dar mükellefiyetin detaylarını öğrenmek ve sorunsuz bir süreç yürütmek için uzman desteği almak, hem bireyler hem de kurumlar için oldukça faydalı olacaktır.
