ABD Başkanı Donald Trump yönetimi, Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) ile olan iş birliğini sonlandırma yönündeki adımlarını hızlandırarak kamu sağlığı yetkililerine DSÖ ile tüm faaliyetlerini derhal durdurma talimatı verdi. Karar, Trump’ın göreve geldiğinden bu yana DSÖ'ye yönelik eleştirilerini yeni bir seviyeye taşıdı.
Kamu Sağlığı Yetkililerine "Derhal Durun" Talimatı
ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri’nin (CDC) üst düzey yetkilisi John Nkengasong, kamu sağlık kuruluşlarına bir talimat yayımlayarak DSÖ ile çalışan tüm personelin işbirliklerini hemen kesmelerini istedi.
Yayınlanan talimatta, "DSÖ ile teknik çalışma grupları, koordinasyon merkezleri, danışma kurulları, işbirliği anlaşmaları, şahsen veya sanal olarak etkileşimde bulunan tüm CDC personeli için geçerli" olduğu açıkça belirtildi. Ayrıca, DSÖ ile mevcut çalışmalara ilişkin "yeni rehberlik talimatları gelene kadar işbirliklerinin askıya alınması gerektiği" vurgulandı.
Trump Yönetiminin DSÖ'ye Yönelik Sert Tutumu
Bu talimat, Trump’ın DSÖ’ye yönelik sert eleştirilerinin ardından geldi. Başkan Trump, 2020’de Kovid-19 pandemisinin ilk dalgası sırasında DSÖ'nün kriz yönetiminde başarısız olduğunu ve örgütün Çin hükümetine karşı yeterince bağımsız hareket edemediğini sıkça dile getirmişti.
Trump, 2020 yılında DSÖ’den ayrılma kararnamesini imzalamış ve ABD’nin örgüte yaptığı finansal katkıları tamamen durdurmuştu. Kararnamede, DSÖ’nün Wuhan’da başlayan koronavirüs salgınını yanlış yönettiği, gerekli reformları yapmadığı ve ABD’nin haksız yere mali yük altında bırakıldığı ifade edilmişti.
DSÖ ile Çalışmanın Askıya Alınmasının Etkileri
Talimatın ardından kamu sağlık uzmanları ve uluslararası ilişkiler uzmanları, bu kararın küresel sağlık koordinasyonunu olumsuz etkileyebileceği konusunda endişelerini dile getirdi. ABD’nin DSÖ ile yürüttüğü birçok teknik çalışma, küresel sağlık krizlerine müdahale, hastalıkların takibi ve aşı geliştirme süreçlerini kapsıyordu.
Özellikle Kovid-19 pandemisinin etkilerinin hala devam ettiği bir dönemde, ABD’nin DSÖ ile ilişkileri kesmesinin, küresel çapta salgın yönetimi ve önleme çalışmalarında bir boşluk yaratabileceği düşünülüyor. ABD, DSÖ’nün en büyük bağışçılarından biri olarak, örgütün bütçesine önemli katkılarda bulunuyordu.
Eleştirilere Rağmen Karar Kararlılıkla Uygulanıyor
Trump yönetiminin aldığı karar, iç ve dış politika çevrelerinde tartışmalara yol açsa da Beyaz Saray, DSÖ'nün reform yapmadığı sürece ABD’nin bu organizasyonla çalışmayacağını yineledi. Beyaz Saray yetkilileri, ABD’nin kaynaklarını DSÖ yerine "daha etkili ve şeffaf" uluslararası sağlık girişimlerine yönlendireceğini belirtti.
Buna karşın, bazı sağlık uzmanları ve muhalefet temsilcileri, DSÖ ile işbirliğinin sonlandırılmasının halk sağlığı güvenliğine zarar verebileceğini savunuyor. Özellikle pandemiler, bulaşıcı hastalıkların yayılması ve uluslararası sağlık krizlerinde DSÖ’nün önemli bir koordinasyon merkezi olduğu belirtiliyor.
Gelecekte ABD ve DSÖ İlişkileri
Trump yönetiminin bu kararı, uluslararası sağlık politikalarında yeni bir dönemin işaretçisi olabilir. DSÖ, ABD’nin kararına resmi bir yanıt vermezken, örgütün diğer üye devletlerle iş birliğini artırmaya yönelik adımlar atacağı tahmin ediliyor. Öte yandan, Trump yönetiminin değişmesi durumunda bu kararın tekrar gözden geçirilmesi de olası.
ABD'nin DSÖ ile yollarını ayırması, yalnızca bir sağlık politikası meselesi değil, aynı zamanda küresel siyasi dinamikleri etkileyebilecek bir gelişme olarak değerlendiriliyor. Bu durum, Washington’ın uluslararası örgütlere olan yaklaşımında bir paradigma değişimi olarak da yorumlanabilir.
