Finansal Kiralama Nedir Leasing Nedir?

Finansal Kiralama Nedir Leasing Nedir?

16 Nisan 2020 0 Yazar: Emine Zaman

Finansal kiralama diğer adıyla leasing nedir sorusuna kısaca; işletmelerin kuruluş ve büyüme dönemlerinde gereksinim duydukları finansman ihtiyacını karşılama yöntemlerinden biridir diyebiliriz. Diğer bir deyişle finansal kiralama; belirli bir süre içerisinde kiralayan; yani leasing şirketi ile kiracı arasında düzenlenen, satıcıdan ya da üreticiden kiracı tarafından seçilen bir malın, kiralayan tarafından satın alınarak, malın mülkiyetini kiralayan da, kullanma hakkının ise kiracıda bırakan bir sözleşmedir. Leasing ne demek kısaca cevap verdikten sonra, Finansal Kiralama Nedir Leasing Nedir başlıklı haberimiz altında; leasing süreci, leasing örnekleri, leasing avantajları nelerdir ve daha pek çok sorunuzun cevabını bulabilirsiniz…

Bu anlaşma sayesinde kiracı gereksinim duyduğu ekipman ve malları kendi satın almak yerine bir leasing firmasına satın aldırarak finansman sağlamış olmaktadır. Bu malların kullanım hakkı belirli bir süre zarfında ve bir bedel karşılığında, yani sözleşme sürecinde, kiracıya aittir. Bu malların mülkiyeti ise leasing şirketindedir. Kiracı, leasing sözleşmesi ile aldırdığı malları kullanır, kullandığı süre içerisinde onarım ve bakımını yaptırmak ve belirli periyodlarla mal bedelini ödemek ile yükümlüdür. Sözleşme süresi dolduğunda malın mülkiyetinin kiracıya geçip geçmemesi sözleşmede yazan koşullara bağlıdır. Yani sözleşmede ilgili hüküm yoksa, mal kiracıya geçmeyebilir.

Finansal Kiralama Nedir Leasing Nedir?

İşlemsel Leasing Nedir?

Leasing’de  bütün mal ve ekipmanların sözleşme devir süreci 4 yıl ile sınırlandırılmıştır. Lakin malın teknolojik niteliği, işletme süresi ve ekonomik yararlanma süresinin 4 yıldan az olduğu Hazine Müsteşarlığınca onaylanmış ise 4 yıldan kısa süreli leasing sözleşmesi yapılabilmektedir. 4 yıldan kısa süreli yapılan bu finansal kiralama sözleşmesine İşlemsel Leasing denilmektedir. Ülkemizdeki tüm leasing şirketleri için buraya göz atabilirsiniz.

Leasing Türleri Nelerdir?

Leasing çok geniş yelpazeyi kapsayan bir finansal işlemler bütünüdür. Bununla birlikte leasingin çeşitleri, birbirinden farklı işlemsel boyutta olabilmektedir. Leasing çeşitlerinin tamamına aşağıda kısa kısa değindik.

Satışa Yardımcı Leasing Nedir? (Vendor Leasing Nedir?)

Leasing firması satıcı firmalarla uzun vadeli iş birliği anlaşmaları yaparak bu firmaların işlemlerini leasing yolu ile finanse etmektedir. Burada en önemli nokta anlaşmanın uzun vadeli olmasıdır. Satıcı şirketler bu yöntem ile müşterilerine alternatif bir finansman sağlama yöntemi ile satış gerçekleştirebilmektedirler. Bazı işlemlerde satılan malın ekonomik değerinin riskinin paylaşımı için geri alım anlaşmaları yapılabilmektedir.

Brüt – Net Kiralama

Kiralama giderinin kim tarafından karşılanacağını belirlemek için yapılan bir ayrımdır. Leasing firması brüt kiralamada, kiralanan malın bütün tamir, bakım, sigorta masrafları, vergi vs. gibi giderlerini kendi karşılamaktadır. Net kiralamada ise söz konusu masrafları kiracı karşılamaktadır.

Satış ve Geri Kiralama (Sale and Lease Back)

Satış ve geri kiralama yöntemi firmalar tarafından çoğunlukla nakit yaratmak için kullanılmaktadır. Bu işlem kiralamaya konu ekonomik değerin, sahibi tarafından leasing şirketine satılması, daha sonra geri kiralanmasıdır. Bu işlem sayesinde şirketin duran varlıkları azalırken, dönen varlıklarında bir artış görülür. Lakin bu işlem ilgili kanuna ters düştüğü için Türkiye’de yapılmamaktadır.

Tam Ödemeli – Tam Ödemesiz Kiralama (Full Payout- Non Payout Lease)

Bir kiralama sözleşmesine göre, tahsil edilen toplam kira bedelinin, kiraya konu malı edinme bedeli ile yönetim ve diğer bütün giderleri karşıladığı bunun yanı sıra kiralayana uygun bir kar bıraktığı kiralama türüne “tam ödemeli kiralama” denilmektedir. Yine sözleşmenin iptal edilmeyen süresi içinde elde edilen kira bedelinin malın tüm masraflarına yetmediği kiralama sözleşmesine ise “tam ödemesiz kiralama” denilmektedir.

Yurtiçi Kiralama (Domestic Leasing Nedir?)

Yurtiçi kiralamada kiracı ve kiralayan aynı ülke sınırları içerisindedir. Dolayısı ile kiralama işlemi söz konusu ülke mevzuatına göre gerçekleşmektedir.

Yurtdışı Kiralama (Crossborder Leasing Nedir?)

Kiracı ve kiralayanın farklı ülkelerde bulunduğu kiralama şeklidir. Bu durumda kiracı ve kiralayanın kendi ülkeleri dışında bir ülkenin mevzuatı da uygulanabilmektedir.

Gerçek Kiralama (True Leasing Nedir?)

Kiralanan ekonomik değerin kira süresi sonunda piyasa fiyatından satın almasına olanak sağlayan, leasing şirketinin mal sahibi olmasından kaynaklanan vergi avantajından yararlanarak bu avantajı kiracıya yansıtması ve kiracının da kirayı gider yazdığı kiralama türüne verilen addır.

Takas Şeklinde Kiralama (Swap Lease)

Takas şeklinde kiralama, kiracının daha önce kiraladığı ve kullanım hakkından yararlandığı malı, bir başka ekonomik değer ile değiştirmesi şeklinde gerçekleşen kiralama türüdür.

Alt Kiralama (Sub Lease)

Alt kiralama, bir kiracının kiraladığı bir ekonomik değeri başka bir kiracıya kiralaması şeklinde gerçekleşir. Lakin ilgili kanun gereğince alt kiralama Türkiye’de uygulanmamaktadır.

Özel Kiralama (Special Lease)

Özel kiralamada kiralanan ekonomik değer kiracıya özel üretilmektedir. Kiralayan için bir değeri olmayan bu ekonomik değer, kira süresi sonunda kiracıya ait olmaktadır.

İkinci El Kiralama (Second Hand Lease)

Kiralamaya konu olan ekonomik değer daha önce kiralanmış ise ikinci el kiralama olarak adlandırılmaktadır. Kullanılmış malların yeniden kiralanabilme standartlarına uyup uymadığı Hazine Müsteşarlığı tarafından belirlenmektedir.

Dolaylı- Dolaysız Leasing Nedir?

Dolaylı kiralamada, kiracı malı seçmekte ve üretici firma ile fiyat ve teslim şartlarında anlaşmaktadır. Ardından kiracı söz konusu malın satın alınması ve kendine kiralanması için bir leasing şirketi ile anlaşma yapmaktadır. Dolaysız kiralamada ise finansmanı üretici ya da satıcı firma üstlenmektedir.

Leasing’de Finansal Kiralama ve Operasyonel Kiralama

Uluslararası Muhasebe Standartları Komitesi IAS-17 (International Accounting Standarts- 17) ile finansal kiralama ile operasyonel kiralama arasındaki farkı belirtmiştir. Hangi işlemin finansal kiralama hangi işlemin operasyonel kiralama olduğu, leasinge konu olan ekonomik değerin gösterildiği bilanço ve vergi avantajını kime sağladığı belirleyici olmaktadır.

Finansal Kiralama Kriterleri Nelerdir?

ABD’de Federal Accounting Standart Board’ın yayımladığı Federal Accounting Standard No:13’e göre finansal kiralama kriterleri şu şekilde belirtilmiştir:

  • Kira süresi sonunda mülkiyetin kiracıya geçmesi geriyor ise,
  • Kira süresinin sonunda malı sembolik bir bedelle kiracı satın alabiliyorsa,
  • Kira süresi, kiraya konu malın tahmini ekonomik ömrünün minimum yüzde 75’i ise,
  • Kira süresi boyunca kiracının ödeyeceği bedelin toplamı, kiralanan malın defter bedelinin yüzde 90’ına eşit ise,

bu işlem finansal kiralama işlemidir.

Operasyonel Kiralama Kriterleri Nelerdir?

  • Kiralama süresi dolduğunda kiraya konu malın kiracıya devri gerekmiyor ise,
  • Kiralama süreci dahilinde kiracının ödeyeceği bugün ki değerlerin tamamı, kiraya konu malın defter değerinden düşük ise,

bu işlemler operasyonel kiralamadır.

Operasyonel kiralama türünde, sözleşmenin süresi belli olmasına rağmen, önceden belirlenen ihbar sürelerinde kiracının ihbar etmesi halinde leasing sözleşmesi fesh edilebilmektedir. Operasyonel kiralama kiracıya sözleşmeyi fesh etme hakkı tanıyan esnek bir kiralama şeklidir. Bu da kiracının teknolojik açıdan demode olmuş malı iade etmesine olanak sağlamaktadır.

Türkiye’de Leasing Gelişimi

Türkiye’de gerçek anlamda leasingin hukuki alt yapısı 1985 yılında çıkan bir kanunla oluşturulmuştur. İlk Leasing şirketi ise 1986 yılında kurulmuştur. Diğer ülkelerle karşılaştırıldığında Leasing’in Türkiye ekonomisindeki payı büyük olmasa da 1986 yılından bu yana Leasing’in yatırımlardan aldığı pay gün geçtikçe artmaktadır. Toplam sabit sermaye yatırımları içerisinde Leasing’in payı Türkiye’de yüzde 10 civarında iken başka ülkelerde bu oran yüzde 30’lardadır. Leasing’in Türkiye’de büyük bir gelişme potansiyeli bulunmaktadır. İlk Türk finansal kiralama şirketi 1986 yılında faaliyet göstermeye başlayan İktisat Leasing’dir. Türkiye’deki leasing şirketleri ile ilgili olarak buraya göz atabilirsiniz.

Leasing Şirket Türleri

Leasing türleri genellikle finansal kiralama yapan şirketlerin faaliyet ve etkinlik alanlarına göre tasnif edilmektedir. 3 farklı leasing türü aşağıdaki gibidir.

Satıcı/Üretici Tabanlı Leasing Şirketleri (Captive/Sales Aid Lessor)

Ürettikleri ya da satışını yaptıkları ürünleri daha uygun fiyatlarla müşterilerine sunmayı amaçlayan şirketlerdir. İlk olarak ABD’de kurulmaya başlamışlardır.

Bağımsız Leasing Firmaları (İndependent Lessor)

Bağımsız leasing firmaları kiralama alanında profesyonel olarak kurulmuştur. Herhangi bir satıcıya yahut üreticiye bağlı değildir. Dünyadaki leasing firmalarının pek çoğu bu kategoridir. Bu kategorideki firmalara 3. Taraf Leasing firmaları da denilir. Çünkü satıcı, üretici ve kiracı firmalardan bağımsızdır.

Acente/ Yapılandırıcı Leasing Firmaları (Broker/Packager)

Bu kategorideki kiralama şirketleri dünyada fazla olmasına rağmen Türkiye’de bulunmamaktadır. Bu firmalar müşterilerine uygun mal ve ekipmanı bulurlar, müşterisinin ihtiyaçlarına uygun bir leasing firmasına karar verirler, herhangi bir riske karşın batık sigortası yaptırırlar ve eğer gerek görüyorlarsa fon kaynağı bulurlar. Acente/ yapılandırıcı firmalar, leasing işlemleri ile defterlerinde bir işlem yapmazlar ve yalnızca komisyon alırlar.