İngiltere, bugün kömürle elektrik üretimindeki 142 yıllık dönemi sona erdiriyor. Ülkenin Nottinghamshire bölgesinde bulunan ve Uniper tarafından işletilen Ratcliffe-on-Soar kömür santrali, son kez elektrik üretimi yaparak kapılarını kapatıyor. Bu tarihi gelişmeyle birlikte İngiltere, G7 ülkeleri arasında elektrik sektöründe kömürü tamamen devreden çıkaran ilk ülke olarak kayıtlara geçecek.
Kömürden Elektrik Üretimi Tarih Oldu
1967'den bu yana elektrik üreten Ratcliffe-on-Soar santralinin kapanmasıyla İngiltere'nin kömürle elektrik üretimi sona eriyor. Ülkede, kömür kullanımı 1882 yılında başlamıştı ve bu süreçte kömür, enerji üretiminde büyük bir rol oynadı. Ancak son yıllarda çevre politikalarına ağırlık veren İngiltere, 2015'te aldığı kararla 2025 yılına kadar kömürle elektrik üretimine tamamen son vermeyi hedeflemişti. Bu hedef, öngörülenden 1 yıl önce gerçekleştirildi.
Santralde görev yapan yaklaşık 100 çalışan, kapanış süreci boyunca görev alacak. Bu süreç iki yıl sürecek ve Uniper, çalışanlarına başka santrallerde istihdam veya enerji sektöründe farklı alanlarda iş bulabilmeleri için eğitim fırsatları sunmayı planlıyor.
Kömürün Payı Azaldı, Yenilenebilir Enerji Öne Çıktı
Londra merkezli düşünce kuruluşu Ember'in analizine göre, İngiltere’de 2012 yılında elektrik üretiminde kömürün payı yüzde 39 iken, 2019'da bu oran yüzde 2’ye kadar geriledi. Ülke, elektrik üretiminde kömürün yerini hızla güneş ve rüzgar gibi yenilenebilir enerji kaynaklarına bıraktı. Doğal gazın da önemli bir kaynak olduğu İngiltere, 2030 yılına kadar tamamen karbonsuz bir elektrik üretim sistemi oluşturmayı hedefliyor.
OECD Ülkeleri Arasında Kömürden Çıkış Yayılıyor
İngiltere, kömürle elektrik üretimini bitiren ilk G7 ülkesi olsa da bu yöndeki adımlar yalnızca İngiltere ile sınırlı değil. Ember'in verilerine göre, OECD ülkeleri genelinde kömürün elektrik üretimindeki payı 2007'de yüzde 36 seviyesindeyken, 2023 itibarıyla yüzde 17’ye geriledi. OECD ülkelerinin üçte biri, elektrik üretiminde kömürü tamamen devreden çıkardı. Kosta Rika, Estonya, Litvanya gibi ülkeler hiç kömür kullanmazken, İsviçre, Lüksemburg, Belçika, İsveç, Avusturya, Portekiz ve Norveç gibi ülkeler ise kömür santrallerini kapattı. İngiltere de 1 Ekim itibarıyla bu ülkeler arasına katılmış olacak.
Enerji Bakanı: "Bir Devrin Sonu"
İngiltere Enerji Bakanı Michael Shanks, Ratcliffe-on-Soar santralinin kapanmasını "bir devrin sonu" olarak nitelendirdi. Bakan Shanks, temiz enerjiye geçişte bu önemli adımın diğer ülkelere de ilham vereceğini belirtti. Enerji sektöründeki dönüşümün hem çevresel hem de ekonomik açıdan İngiltere'yi daha güçlü kılacağını ifade etti.
Temiz Enerji Ekonomilere Yön Veriyor
Ember Genel Müdürü Phil MacDonald, kömür gibi kirletici enerji kaynaklarının yerini temiz enerji sistemlerinin aldığını belirterek, "Kirletici kaynakların bir bitiş tarihi var. Yeni ve temiz enerji sistemini inşa etmek için elverişli bir ortam sağlamak önemli," dedi. MacDonald, daha önce endüstriyel büyüme için gerekli görülen kömürün, artık yerini ekonomik ve çevresel açıdan daha sürdürülebilir olan yenilenebilir enerji kaynaklarına bıraktığını vurguladı.
Adil Geçiş Süreci ve İşçi Hakları
Uluslararası iklim değişikliği düşünce kuruluşu E3G'nin Kömürden Temiz Enerjiye Programı Politika Danışmanı Sean Rai-Roche, İngiltere'deki işçi sendikalarının kömür santrali çalışanları için adil bir geçiş süreci yaşanacağına dair iyimser olduğunu belirtti. Sendikalar ve santral yönetimi, çalışanların başka enerji sektörlerinde iş bulmalarını sağlamak amacıyla işbirliği yaptı. Rai-Roche, bu işbirliğinin, santral kapanışının sosyal açıdan daha sorunsuz gerçekleşmesine katkıda bulunduğunu ifade etti.
Avrupa'daki Kömür Yakan Ülkeler İçin Örnek
Beyond Fossil Fuels (Fosil Yakıtların Ötesinde) kampanyacısı Alexandru Mustata, İngiltere'nin son kömürlü santralini kapatmasını "önemli bir zafer" olarak nitelendirdi. Mustata, İngiltere'nin enerji üretiminde kömürün yerini daha sağlıklı, ucuz ve güvenilir yenilenebilir enerji kaynaklarına bıraktığını belirterek, "Hala kömür yakan Avrupa ülkeleri bu durumu dikkate almalı. Yenilenebilir enerjiye dayalı bir sisteme geçiş mümkündür" dedi.
Türkiye'nin Fırsatı: Kömürden Çıkış Stratejisi
E3G Kömürden Temiz Enerjiye Programı Kıdemli Araştırmacısı Öykü Şenlen ise Türkiye'nin de kömürden çıkış stratejisi belirleyerek iklim konusunda liderlik gösterebileceğini ifade etti. Şenlen, Türkiye'nin Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi'nin 31. Taraflar Konferansı'na ev sahipliği yapma teklifini hatırlatarak, Türkiye'nin bu süreçte uluslararası finansman fırsatlarını güvence altına alarak kömürden çıkış planını netleştirmesinin kritik önemde olduğunu belirtti.
İngiltere’nin attığı bu tarihi adım, diğer ülkeler için de önemli bir örnek teşkil ederken, yenilenebilir enerji kaynaklarının öne çıktığı bir geleceğin mümkün olduğunu bir kez daha kanıtlıyor.
