Türkiye’nin taşıt trafiğindeki dönüşüm, TÜİK’in yıllık Taşıt-Kilometre İstatistikleri’ne yansıyan çarpıcı verilerle netleşti. Lojistikten toplu taşımaya kadar geniş bir yelpazede büyük araçların yaşlandığı, daha az yol kat ettiği ve taşımacılığın ivme kaybettiği görülürken, ülkede motorlu taşıt pazarının en hızlı yükselen yıldızı motosikletler oldu. 2024 verileri, trafiğe kayıtlı tüm taşıtların toplamda yaptığı yolun 2015’e göre %53 arttığını gösteriyor. Ancak kritik nokta şu: Araç başına düşen ortalama yol 10 yılda %3 geriledi. Bu tablo, özellikle yük taşımacılığı ve şehirler arası hizmetlerde atıl kapasite bulunduğuna işaret ediyor. Araç türlerine göre 10 yıllık değişim:
- Otomobil: Toplam yol %61 arttı; araç başına yol %5 arttı.
- Minibüs: Araç başına yol %2 arttı; 2024’te %2 düşüş yaşandı.
- Otobüs: Toplam yol %17 azaldı; araç başına yol 10 yılda %15, son 1 yılda %2 düştü.
- Kamyon: Araç başına yol %28 geriledi.
- Kamyonet: Araç başına yol %3 geriledi.
- Motosiklet: Toplam yol %194 arttı; araç başına yol %38 yükseldi. Son bir yıldaki artış ise %30 gibi dikkat çekici bir seviyeye ulaştı.
Bu veriler motosikletin hem bireysel ulaşım hem de hızlı teslimat ekonomisinde “taşıyıcı güç” haline geldiğini gösteriyor.
Motosikletlerde Tarihi Sıçrama
Son 10 yılda Türkiye’de motorlu taşıt sayılarındaki büyümede açık ara lider motosiklet oldu. 2015–2025 artış oranları:
- Motosiklet: %138
- Otomobil: %62
- Kamyonet: %50
- Kamyon: %28
- Minibüs: %19
- Otobüs: -%1
Kentsel yoğunluk, akaryakıt maliyetleri, bireysel mobilitenin artması ve e-ticaret lojistiğinin genişlemesi bu yükselişi destekleyen faktörler arasında gösteriliyor.
Trafiğin Yapısı 50 Yılda Nasıl Değişti?
1966’dan bu yana motorlu kara taşıtlarındaki kompozisyon incelendiğinde, Türkiye’nin yol haritası köklü bir dönüşüm geçirdi. 2002’den 2025’e toplam taşıtlar içindeki paylarda:
- Otomobilin payı 1,58 puan gerileyerek %51,57’ye indi.
- Minibüs, otobüs ve kamyon oranları dikkat çekici şekilde düştü.
- Kamyonet, 2002’de %10,11 iken 2025’te %14,68’e yükseldi; ancak 2018 sonrası her yıl düşüş var.
- Motosiklet, yaklaşık 10 puanlık artışla %21,10’a çıkarak tarihindeki en yüksek seviyeye ulaştı.
Motosiklet, artık Türkiye’de her beş araçtan birini oluşturuyor.
Araç Filosu Hızla Yaşlanıyor
TÜİK’in yenilenen yaş sınıflandırması temel alınarak yapılan analiz, Türkiye’de araç filosunun belirgin şekilde yaşlandığını ortaya koydu. 2018–2024 arasında 12 yaş ve üzeri araçların sayısı tüm kategorilerde artarken yalnızca kamyon grubunda sınırlı bir iyileşme görüldü. Yaşlanmanın öne çıktığı gruplar:
- Otobüs, kamyonet ve kamyon: Yaşlı araç oranı belirgin artış gösterdi.
- Otomobil, minibüs ve motosiklet: Eski araçların payında sınırlı gerileme olsa da toplam yaş ortalaması yükselmeye devam ediyor.
Bu veriler hem güvenlik hem çevresel etki açısından yenilenme ihtiyacının giderek güçlendiğini ortaya koyuyor.
Lojistik ve Taşımacılıkta Gerileme İşaretleri
Kamyon ve kamyonetlerde araç başına yapılan yolun düşmesi ve yaşlanan araç parkı, sektördeki maliyet baskısını ve yavaşlayan taşımacılık hacmini doğruluyor. Artan işletme maliyetleri, yükselen akaryakıt fiyatları ve sanayi üretimindeki dalgalanmalar bu tabloyu destekleyen etkenler olarak öne çıkıyor. TÜİK verileri, Türkiye’nin motorlu taşıt ekosisteminde hızlı, asimetrik ve köklü bir değişimin yaşandığını gösteriyor:
- Büyük araçlar yaşlanıyor ve daha az yol yapıyor.
- Otobüs ve kamyonlarda düşüş eğilimi sürüyor.
- Bireysel ulaşımda motosiklet kullanımında rekor büyüme var.
- Trafikteki her beş araçtan biri motosiklet haline geldi.
Türkiye’nin gelecekteki ulaşım politikalarının, bu yapısal dönüşümün ihtiyaçlarına göre şekillenmesi bekleniyor.
