ABD eski Başkanı Donald Trump, yeniden adaylık yarışını sürdürürken dikkat çeken bir karar açıkladı. Trump, "israf" gerekçesiyle ABD Hazine Bakanlığına madeni para basımını durdurma talimatı verdiğini duyurdu. Karar, özellikle düşük değerli bozuk paraların üretim maliyetlerinin yüksek olması nedeniyle uzun süredir tartışılan bir konuyu yeniden gündeme taşıdı.
Trump: “Her Seferinde Bir Sent Bile Olsa, İsrafı Ortadan Kaldıralım”
Trump, konuyla ilgili duyurusunu kendi sosyal medya platformu Truth Social üzerinden yaptı. Açıklamasında, özellikle 1 sent (penny) ve 5 sentlik (nickel) madeni paraların üretim maliyetlerinin değerlerinden fazla olduğunu vurgulayarak, bunun "büyük bir israf" olduğunu belirtti.
Trump, paylaşımında şu ifadeleri kullandı:
"ABD, uzun zamandır 2 sentten pahalıya mal olan bozuk paralar basıyor. Bu büyük bir israf! ABD Hazine Bakanıma yeni sent üretimini durdurması talimatı verdim. Her seferinde bir sent bile olsa, yüce ulusumuzun bütçesindeki israfı ortadan kaldıralım."
Bu açıklama, ABD'deki bozuk para kullanımına ve nakit ekonomisinin geleceğine dair tartışmaları yeniden alevlendirdi.
Bozuk Paraların Maliyeti Neden Tartışmalı?
ABD Darphanesi’nin (U.S. Mint) resmi verilerine göre, özellikle 1 cent ve 5 centlik madeni paraların üretim maliyeti uzun süredir nominal değerlerinin üzerinde seyrediyor. 2022 verilerine göre:
1 cent (penny) üretimi yaklaşık 2.72 cent maliyetle gerçekleşiyor.
5 cent (nickel) üretimi ise yaklaşık 10.41 cent maliyetle üretiliyor.
Yani, ABD hükümeti her bir 1 cent için neredeyse üç katı, 5 cent için ise iki katı maliyet harcıyor.
Bu durum, geçmiş yıllarda da birçok kez eleştirilmiş ve bozuk para basımının durdurulması ya da daha ucuz alaşımlardan üretilmesi yönünde öneriler gündeme gelmişti. Ancak bugüne kadar hiçbir başkan, madeni para basımını durdurma konusunda Trump gibi doğrudan bir talimat vermemişti.
Ekonomistler ve Uzmanlar Ne Diyor?
Ekonomi uzmanları ve politikacılar, Trump'ın kararına farklı tepkiler verdi.
Bozuk Para Reformu Savunucuları: ABD'de uzun süredir bozuk para reformu savunan ekonomistler, Trump’ın kararını mantıklı ve maliyet açısından verimli buldu. Harvard Üniversitesi ekonomi profesörü Kenneth Rogoff, “Nakit kullanımı giderek azalıyor ve düşük değerli madeni paraların üretimi ciddi bir maliyet yaratıyor. İsrafı önlemek adına doğru yönde bir adım” yorumunu yaptı.
Nakit Kullanımına Bağlı Kesimler: Öte yandan, bazı ekonomi uzmanları ve küçük işletme sahipleri, düşük gelirli bireylerin ve nakit kullanan kesimlerin olumsuz etkilenebileceğini belirtiyor. Özellikle, madeni para eksikliğinin fiyat yuvarlamalarına yol açarak tüketicilere ek maliyet yükleyebileceği ifade ediliyor.
Trump’ın Kararı Yürürlüğe Girecek Mi?
Trump’ın talimatı duyurması, Hazine Bakanlığı’nın madeni para basımını hemen durduracağı anlamına gelmiyor. Bu kararın yürürlüğe girebilmesi için ABD Kongresi'nin de onayı gerekiyor. Daha önce benzer tartışmalar yaşandığında, özellikle küçük işletmeler ve geleneksel nakit ekonomisine bağlı kesimlerden yoğun itirazlar gelmişti.
Biden yönetiminin bu konuya nasıl yaklaşacağı ise merak konusu. Beyaz Saray’dan şu ana kadar resmi bir açıklama gelmezken, bazı Demokrat yetkililer Trump’ın duyurusunu “seçim yatırımı” olarak değerlendirdi.
Trump’ın seçim kampanyası boyunca ekonomi ve israf konularına daha fazla vurgu yapması beklenirken, madeni paralarla ilgili kararın ABD’de nasıl yankı bulacağı önümüzdeki günlerde netleşecek.
