ABD Başkanı Donald Trump’ın imzaladığı yeni kararname ile ABD Merkez Bankası'nın (Fed) dijital dolar çıkarma yetkisi yasaklandı. Beyaz Saray tarafından duyurulan "Dijital Finans Teknolojisinde Amerikan Liderliğini Güçlendirme" başlıklı kararname, ABD'nin merkez bankası dijital para birimi (CBDC) alanındaki çalışmalarına son vererek, kripto para birimleriyle ilgili bir çalışma grubu oluşturulmasını öngörüyor. Ancak, bu hamlenin ABD'yi küresel dijital para yarışının dışına itip itmeyeceği tartışmalara yol açıyor.
ABD'nin Dijital Para Konusundaki Temkinli Tavrı
Trump yönetimi, merkez bankası dijital para birimlerinin finansal istikrar, bireysel gizlilik ve ulusal egemenlik açısından tehdit oluşturduğunu savunuyor. Ancak bu karar, ABD'yi dünyanın geri kalanından ayıran önemli bir adım olarak değerlendiriliyor.
ABD, doların küresel rezerv para statüsünü koruma amacıyla uzun süredir dijital para birimi konusunda temkinli bir yaklaşım sergiliyordu. Ancak Trump’ın yasaklama kararıyla birlikte, ABD bu alanda adım atan ülkeler arasında artık yer almıyor.
Bu durum, ABD’nin finansal teknoloji alanında rekabet gücünü kaybetmesine neden olabileceği endişelerini artırıyor. Çin ve Avrupa Birliği (AB) gibi ekonomik devler, CBDC'ler konusunda hızla ilerlerken, ABD’nin geri planda kalması, küresel finans piyasalarındaki konumunu zayıflatabilir.
Dijital Para Yarışında Kimler Önde?
ABD’nin aksine, Çin ve Avrupa Birliği gibi büyük ekonomik bloklar dijital para alanında büyük ilerleme kaydediyor.
Çin: Dijital yuan projesi "e-CNY", 2017'de başlatıldı ve 2019’dan bu yana pilot uygulamalarla genişletiliyor. Haziran 2024 itibarıyla 260 milyon kişinin dijital yuan cüzdanı bulunuyor ve toplam işlem hacmi 986 milyar dolara ulaştı. Çin, dijital yuanı sınır ötesi ödemelerde kullanma konusunda da önemli adımlar atıyor.
Avrupa Birliği: Avrupa Merkez Bankası (ECB), dijital avro için hazırlık aşamasını sürdürüyor. Aralık 2024'te yayımlanan ilerleme raporuna göre, dijital avro tasarımında önemli gelişmeler kaydedildi. ECB’nin birkaç yıl içinde dijital avroyu piyasaya sürmesi bekleniyor.
Diğer Ülkeler: Küresel ekonominin yüzde 98'ini temsil eden 134 ülke CBDC araştırmaları yürütüyor. Brezilya, Japonya, Hindistan, Rusya, Avustralya ve Türkiye gibi G20 ülkeleri de pilot aşamasına geçmiş durumda.
ABD’nin bu ülkelerden farklı olarak CBDC çıkarmayı yasaklaması, finansal rekabet gücünü nasıl etkileyeceği konusunda tartışmaları alevlendirdi.
Uzmanlar: “ABD Liderlik Şansını Kaybedebilir”
Stanford Üniversitesi Finans Profesörü Darrell Duffie’ye göre, Trump’ın kararının ABD üzerindeki etkisi zamanla daha net anlaşılacak. Duffie, “ABD’nin uzun yıllar boyunca dijital dolara sahip olmayacağı geçen yıl itibarıyla zaten belliydi. Çünkü bunun için yeterli popüler ya da siyasi destek yoktu" dedi.
ABD'nin CBDC'lere karşı en sert duruşu sergileyen ülke konumuna geldiğine dikkat çeken Duffie, Avrupa'nın dijital avro konusunda hızla ilerlediğini ve Çin'in dijital yuan pilot programını yıllardır yürüttüğünü vurguladı.
ABD merkezli düşünce kuruluşu Atlantic Council’in raporuna göre, Mayıs 2020’de yalnızca 35 ülke CBDC araştırması yürütürken, bu sayı 2024 itibarıyla 134’e çıktı. Bu, küresel çapta merkez bankalarının dijital para teknolojilerine yöneldiğini gösteriyor.
Uzmanlar, ABD’nin bu yarışta geri kalmasının uzun vadede doların küresel rezerv para statüsünü riske atabileceğini belirtiyor. Dijital ödeme sistemlerine yönelen küresel ekonomi içinde ABD’nin CBDC'lerden tamamen uzak durması, finansal inovasyonda liderliği başkalarına bırakmasına neden olabilir.
ABD'nin Alternatif Planı Ne?
Trump yönetimi, CBDC’leri yasaklarken kripto para birimleri ve blokzincir teknolojisi ile ilgili bir çalışma grubu kurulmasını öngörüyor. Ancak, bu grubun CBDC yerine hangi finansal teknolojilere odaklanacağı belirsiz.
Beyaz Saray’dan yapılan açıklamada, ABD'nin "güçlü ve yenilikçi bir finansal sistem kurmaya" devam edeceği vurgulansa da CBDC olmadan bu sistemin nasıl şekilleneceği konusunda net bir yol haritası sunulmadı.
ABD İçin Ne Anlama Geliyor?
Trump yönetiminin CBDC'yi yasaklama kararı, ABD'nin küresel dijital para yarışından çekildiği anlamına geliyor. Çin ve Avrupa dijital paralarını geliştirirken, ABD'nin bu alanda bir aktör olmaması, finansal sistemdeki gücünü zayıflatabilir.
Ancak, ABD'nin bu teknolojiyi tamamen göz ardı etmeyeceği ve alternatif finansal çözümler geliştireceği düşünülüyor. Trump yönetiminin nasıl bir dijital finans stratejisi izleyeceği, küresel ekonomideki dengeleri belirleyecek önemli bir faktör olacak.
Önümüzdeki yıllarda CBDC'ler yaygınlaştıkça ABD'nin dijital dolar konusunda politika değiştirip değiştirmeyeceği merak konusu. Şimdilik, ABD’nin geleneksel finansal sistemine bağlı kalmayı tercih ettiği görülüyor.