Küresel kuru yük taşımacılığında navlun fiyatlarının düşüş trendi, özellikle tahıl ihracatı yapan ülkeler için önemli bir maliyet avantajı yarattı. Ancak bu avantaj, ithalatçı ülkelerdeki talep daralması, Çin’in stratejik alım politikaları ve jeopolitik riskler nedeniyle sınırlı kalabilir. Uluslararası Tahıl Konseyi’nin (IGC) Tahıl ve Yağlı Tohumlar Navlun Endeksi (GOFI), mayıs sonunda 131 puana kadar gerileyerek yıllık bazda yüzde 15 düşüş gösterdi. Bu, navlun fiyatlarının Temmuz 2024'te kaydedilen 52 haftalık zirve olan 163 seviyesinden önemli ölçüde uzaklaştığını gösteriyor. Navlun pazarındaki bu düşüş, özellikle mısır, buğday ve soya fasulyesi taşıyan Panamax tipi gemilerle çalışan ihracatçılara olumlu yansıyor. Bu segment, küresel tahıl taşımalarının yüzde 43’ünü oluşturuyor ve fiyatlardaki gerileme, Güney Amerika ve ABD’den Asya’ya yapılan sevkiyatlarda lojistik avantaj sağlıyor.
Çin’in Rolü Değişiyor
Çin’in ABD yerine Brezilya’yı tercih etmesi ve ithalat stratejilerinde değişikliğe gitmesi, ABD’nin tahıl ihracatında pay kaybına yol açtı. Örneğin, 2024’te yüzde 22 olan ABD’nin mısır ihracat payının bu yıl yüzde 12’ye kadar gerilemesi bekleniyor.
Türkiye ve Diğer Alıcılarda Talep Durgun
IGC’ye göre, Türkiye, Çin, Endonezya ve Pakistan gibi büyük ithalatçılarda talebin zayıf seyretmesi, navlun piyasasındaki arz fazlasını daha da belirginleştiriyor. Türkiye'nin ithalatında yaşanan daralma, Karadeniz ve Akdeniz bölgesindeki taşıma taleplerini de sınırlamış durumda.
Jeopolitik Gerilimler ve ABD’nin Vergi Gündemi
ABD'nin Çin yapımı gemilere yönelik liman vergisi planı ve Karadeniz bölgesindeki gerilimler de belirsizliği artıran etkenler arasında. Ukrayna tahıl ihracatında belirgin bir toparlanma yaşarken, Rusya tarafında ihracat kapasitesi bu yıl mahsul verimliliğinin düşüklüğü nedeniyle sınırlı kaldı.
Bölgesel Farklılıklar Dengeleri Şekillendiriyor
Afrika ülkelerinde artan mısır talebi ve hava koşullarına bağlı üretim açıkları, ABD’nin bu pazardaki etkisini yeniden artırdı. Buna karşılık, Avrupa ve Asya pazarlarında talep dengesizliği navlun piyasasında fiyat oynaklığını sürdürüyor.
