Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü (OECD) ile Avrupa Birliği Fikri Mülkiyet Ofisi (EUIPO) tarafından yayımlanan son rapor, Türkiye’nin sahte ürün ticaretinde Çin’in ardından dünya ikincisi olduğunu ortaya koydu. Rapora göre, Avrupa’ya giren her 5 sahte üründen 1’i Türkiye kaynaklı. Bu veriler, sahtecilik faaliyetlerinin yalnızca ekonomik bir kayıp değil, kamu sağlığını tehdit eden bir kriz haline geldiğine işaret ediyor.
Avrupa’ya Giren Sahte Ürünlerin Yüzde 22’si Türkiye’den
OECD–EUIPO ortak raporuna göre, Avrupa Birliği’ne gönderilen sahte ürünlerin yüzde 22’si Türkiye çıkışlı. Bu oran, Türkiye’yi Çin’den sonra küresel sahte ürün tedarikinde ikinci sıraya taşıdı. Raporda, sahte ürünlerin özellikle tekstil, kozmetik, ilaç, gıda, içecek, yedek parça ve elektronik gibi yüksek talep gören alanlarda yoğunlaştığı belirtildi. Yetkililer, Türkiye üzerinden Avrupa’ya giren sahte ürünlerin gümrük sistemleri ve denetim mekanizmalarını zorladığını, bunun da uluslararası ticaret güvenliğini tehdit ettiğini vurguluyor. Ticaret Bakanlığı verilerine göre, Türkiye gümrüklerinde durdurulan sahte ürünlerin yaklaşık yarısını ilaç, kozmetik, gıda ve içecek ürünleri oluşturuyor. CHP Bursa Milletvekili Prof. Dr. Kayıhan Pala, bu tablonun yalnızca ekonomik bir sorun olarak görülmemesi gerektiğini belirterek şu değerlendirmeyi yaptı: “Bu sadece kayıt dışı ekonomi meselesi değil; doğrudan halk sağlığını tehdit eden bir krizdir. Özellikle sahte ilaç ve kozmetik ürünlerde ciddi sağlık riskleri söz konusu.” Pala, konuyla ilgili olarak Ticaret Bakanı Ömer Bolat’ın yanıtlaması istemiyle TBMM’ye soru önergesi sundu.
Sahte Ürünlerin Yüzde 43’ü İlaç ve Kozmetikten Oluşuyor
Bakanlığın yanıtına göre, 2023 yılında gümrüklerde durdurulan sahte ürünlerin yüzde 43’ünü tıbbi ürünler, ilaçlar, kozmetik ve gıda maddeleri oluşturdu. 2024 yılında ise sadece ilaç ve tıbbi ürünlerle ilgili 307 olayda toplam 285,4 milyon TL değerinde kaçak ürün ele geçirildi. Son beş yılda (2020–2025 ilk yarısı) yürütülen operasyonlarda bin 253 olayda toplam 782,4 milyon TL tutarında sahte ürün yakalandı. Uzmanlara göre bu miktar, “yakalanan” ürünlerin yalnızca küçük bir bölümünü temsil ediyor; yani piyasada dolaşan sahte ürün miktarı çok daha yüksek. Kayıhan Pala, Bakanlığın açıkladığı verilerin yüzeysel ve sınırlı olduğunu savunarak şu eleştiride bulundu: “İlaç ile kozmetik ayrımı net değil. Yıllara göre artış ya da azalış oranları kamuoyuyla paylaşılmıyor. Oysa bu veriler, sahtecilikle mücadelede yol haritası oluşturmak için hayati öneme sahip.”
Uzmanlardan Uyarı: Türkiye ‘Ara Transit Ülke’ Konumunda
Uzmanlara göre Türkiye, doğrudan üretici olmasa da sahte ürünlerin dağıtımında bir “ara transit ülke” haline geldi. Bu durumun hem ihracat güvenilirliğine hem de markaların uluslararası itibarına zarar verdiği vurgulanıyor. Ekonomistler, gümrük denetimlerinin artırılması, marka koruma yasalarının güçlendirilmesi ve dijital takip sistemlerinin yaygınlaştırılması gerektiğine dikkat çekiyor.
