Bir dönem yatırımcıların gözdesi olan kakao piyasasında rüzgâr yön değiştirdi. İki yıl süren yükseliş dalgasının ardından, arz bolluğu ve zayıflayan küresel talep fiyatları baskı altına aldı. New York Borsası’nda işlem gören kakao vadeli kontratları, son bir ayda %14’lük gerilemeyle 5.800 dolar/ton seviyesine kadar düştü. Yılbaşından bu yana kayıp %48’i bulurken, piyasada son 20 ayın en düşük seviyeleri test ediliyor.
Arz Rahatladı, Talep Düştü: Fiyatlar Baskı Altında
Küresel kakao piyasasında tablo net: üretim artıyor, işleme ve tüketim azalıyor. Asya’da 3. çeyrek verilerine göre kakao işleme miktarı %17 azalarak 183 bin tona geriledi. Avrupa’da düşüş %4,8, Kuzey Amerika’da ise çikolatalı şekerleme satışlarındaki gerileme %21’i aştı. Bu tablo, pandemi sonrası dönemde güçlenen “tatlı tüketimi” eğiliminin artık yerini temkinli tüketime bıraktığını gösteriyor. Uzmanlar, küresel talepteki zayıflığın yalnızca ekonomik nedenlerle açıklanamayacağını belirtiyor. Sağlıklı yaşam trendleri, artan şeker vergileri ve tüketici davranışlarındaki dönüşüm, çikolata sektörünün satış hacmini daraltıyor.
Batı Afrika’da Bol Hasat Beklentisi
Fiyatların düşmesinde en belirleyici unsur, Batı Afrika’daki olumlu hava koşulları oldu. Küresel üretimin yaklaşık üçte ikisini sağlayan Fildişi Sahili ve Gana’da verimli yağışlar ve artan teslimatlar yeni sezon için güçlü bir hasat beklentisini destekliyor. Fildişi Sahili’nde 2024/25 sezonunda liman teslimatları geçen yıla göre gerilese de üreticiler güçlü sezon sinyali veriyor. Gana’da son haftalarda teslimatlar 50 bin tonun üzerine çıkarak geçen yılın çok önüne geçti. Nijerya’da üretim bu sezon %11 gerileyebilir ancak ihracat artışı sürüyor. Uluslararası Kakao Örgütü (ICCO), 2024/25 dönemi için küresel üretimde %7,8 artış bekliyor ve 2025/26 sezonunda 186 bin tonluk arz fazlası öngörüyor.
Spekülatif Pozisyonlar Çözülüyor
Piyasadaki düzeltmenin bir diğer nedeni de spekülatif pozisyonların kapanması. Londra piyasasında fonların tuttuğu net kısa pozisyonlar 10.771 kontratla son üç yılın zirvesine çıktı. Bu da yatırımcıların fiyatlardaki düşüş beklentisini kuvvetlendirdiğini gösteriyor. Kısa vadede satış baskısının devam etmesi, fiyatların 5.500 dolar/ton seviyesinin altına inebileceği yönünde yorumlara yol açıyor. Uzmanlara göre kakao fiyatlarındaki bu düzeltme, iki yıllık rallinin ardından “sağlıklı bir dengeleme” olarak da okunabilir. Ancak uzun vadede, artan üretim ve azalan talep dengesi korunmazsa, 2026’da yapısal bir arz fazlası dönemine girilmesi bekleniyor. Çikolata üreticileri açısından bu düşüş, maliyet avantajı anlamına gelse de, üreticiler tarafında gelir baskısı yaratabilir. Afrika ülkeleri için bu tablo, ihracat gelirlerinde azalmaya, dolayısıyla tarımsal destek politikalarının yeniden gözden geçirilmesine yol açabilir.
