Türkiye’nin 2024 yılına ilişkin il bazında Gayrisafi Yurt İçi Hasıla (GSYH) sonuçları açıklandı. TÜİK verilerine göre, Türkiye ekonomisinin lokomotifi konumundaki İstanbul hem toplam GSYH’de hem de kişi başına düşen gelirde ilk sırayı aldı. 81 il arasında ekonomik performansın dağılımını gösteren rapor, bölgeler arasındaki üretim gücü farklarını ve sektör bazlı ağırlıkları da ortaya koydu.
İstanbul ekonominin açık ara lideri
2024 yılında İstanbul’ın GSYH’si 13,01 trilyon TL olarak hesaplandı. Bu rakam, Türkiye toplam GSYH’sinin %29,2’sine karşılık geliyor. İstanbul’u sırasıyla:
- 4,67 trilyon TL ve %10,5 pay ile Ankara,
- 2,56 trilyon TL ve %5,7 pay ile İzmir izledi.
Listenin son sıralarında ise:
- Gümüşhane (41,8 milyar TL)
- Ardahan (35,5 milyar TL)
- Bayburt (28,1 milyar TL) yer aldı.
En yüksek paya sahip ilk beş il, Türkiye GSYH’sinin %53’ünü oluşturdu.
Kişi başına gelirde üç büyük yarıştı
Kişi başına GSYH’de de tablo benzer şekilde İstanbul’un üstünlüğünü gösterdi. 2024 kişi başına GSYH sonuçları:
- İstanbul: 802.669 TL
- Kocaeli: 788.873 TL
- Ankara: 788.859 TL
Türkiye ortalamasının üzerinde kişi başına gelir elde eden il sayısı yalnızca 11 oldu. Listenin sonundaysa:
- Van (203.049 TL)
- Ağrı (194.660 TL)
- Şanlıurfa (188.144 TL) bulunuyor.
Bu sonuçlar, gelir dağılımının bölgesel ölçekte ciddi farklılıklar gösterdiğini ortaya koyuyor. GSYH’yi oluşturan faaliyetler incelendiğinde İstanbul, tarım, ormancılık ve balıkçılık ile diğer hizmet faaliyetleri hariç tüm ana başlıklarda birinci sırada yer aldı. İstanbul’un faaliyet kolları itibarıyla aldığı paylar:
- Bilgi ve iletişim faaliyetleri: %64,0
- Finans ve sigorta faaliyetleri: %59,3
- Mesleki, idari ve destek hizmetleri: %39,0
- Ticaret, ulaştırma, konaklama ve yiyecek hizmetleri: %39,8
- İnşaat: %27,8
- Tarım, ormancılık ve balıkçılıkta Konya %5,6 ile ilk sırada yer aldı.
- "Diğer hizmet faaliyetleri" kategorisinde ise Ankara %44,9 ile lider oldu.
- İstanbul ekonomisinde ağırlık: En büyük pay ticaret–ulaştırma–konaklama grubunda
İstanbul’un toplam GSYH’si içinde payların dağılımı şöyle:
- Ticaret, ulaştırma, konaklama, yiyecek hizmetleri: %33,9
- Sanayi: %15,1
- Mesleki, idari ve destek hizmet faaliyetleri: %7,2
Bu yapı, İstanbul ekonomisinin ağırlıklı olarak hizmet ve ticaret merkezli bir yapıya sahip olduğunu, üretim ve sanayi payının ise ikinci planda kaldığını gösteriyor.
46 il Türkiye ortalamasının üzerinde büyüdü
Türkiye ekonomisi 2024’te zincirlenmiş hacim endeksine göre %3,3 büyürken, 46 ilin bu ortalamanın üzerinde büyüme kaydetmesi dikkat çekti. En yüksek büyüme oranına sahip iller:
- Adıyaman: %31,4
- Bayburt: %17,1
- Malatya: %17,0
- En fazla daralan iller:
- Erzincan: -%7,9
- Kırşehir: -%5,7
- Bilecik: -%2,4
Bu sonuçlar, özellikle deprem bölgesindeki yeniden inşa sürecinin Adıyaman ve Malatya gibi illerde ekonomik büyümeyi belirgin şekilde hızlandırdığını ortaya koyuyor.
Büyümeye katkıda İstanbul yine lider
GSYH büyümesine katkı açısından 2024 yılında:
- İstanbul: %0,62
- Ankara: %0,44
- Hatay: %0,16
ile en yüksek katkıları sağladı.
Büyümeye negatif katkı veren illerde ise:
- Erzincan: -%0,017
- Kırşehir: -%0,012
- Adana: -%0,011
öne çıktı.
