Sosyal Güvenlik Kurumu’nun (SGK) 15 Temmuz 2025 itibarıyla devreye aldığı yeni uygulama, özellikle 65 yaş üstü tarımla uğraşan vatandaşları mağdur ediyor. Çiftçi Kayıt Sistemi'ne (ÇKS) kayıtlı ancak bugüne kadar Bağ-Kur (4B) tescili yapılmamış vatandaşların sigortalılıkları SGK tarafından otomatik olarak başlatılıyor. Ancak bu işlem herhangi bir bilgilendirme olmaksızın yapıldığı için birçok vatandaş her ay 9.036,91 TL prim borcuyla karşı karşıya kalıyor ve bu borçlara gecikme cezası ve faiz de ekleniyor.
65 Yaş Üstü Vatandaşlar En Büyük Mağdur
SGK uzmanı İsa Karakaş’ın açıklamalarına göre, uygulama özellikle yaşı ilerlemiş, kırsalda yaşayan ve dijital kanallara erişimi kısıtlı olan çiftçileri etkiliyor. Çünkü bu kişilerin borçtan muaf olabilmeleri için SGK'ya şahsen başvurarak dilekçe vermeleri gerekiyor. Fakat uygulamadan haberi olmayan binlerce vatandaş bu adımı atamıyor ve yüksek tutarda borçlanmaya devam ediyor. Karakaş, bu konuda yapılacak küçük bir yasal değişikliğin büyük bir sorunu çözebileceğini belirterek şu öneride bulunuyor: "65 yaş ve üzerinde olup tarımsal faaliyette bulunanlar, Kuruma başvurup yazılı talepte bulunmaları hâlinde 4/1-b (Bağ-Kur) kapsamında sigortalı olur" ifadesi yasaya eklenirse, otomatik borçlanma riski ortadan kalkar.
Yurt Dışına Görevlendirilenler de Risk Altında
SGK’nın benzer bir uygulaması da işverenleri tarafından yurt dışına geçici olarak gönderilen çalışanları etkiliyor. Emeklilik sürecinde SGK, bu kişilerin görevlendirme belgelerini ibraz etmelerini şart koşuyor. Ancak hizmet akdi, görevlendirme yazısı, uçak bileti, otel faturası gibi belgelerin yıllar içinde kaybolması durumunda, prim ödemeleri geçersiz sayılıyor ve emeklilik hesabına dahil edilmiyor. Üstelik işverenin vefat etmesi, şirketin kapanması ya da arşivlerin kaybolması durumunda bu belgelerin temini neredeyse imkânsız hale geliyor. Bu da sigortalılar açısından emeklilikte ciddi hak kayıplarına neden oluyor.
SGK’ya Yasal Düzenleme Çağrısı
İsa Karakaş, hem çiftçileri hem de yurt dışı görev mağdurlarını kapsayan bu uygulamaların ciddi sosyal sonuçlar doğurabileceği uyarısında bulundu. Uygulamaların, vatandaşın güvenini zedelediğini ve sistemin amacından saparak birer mağduriyet aracına dönüştüğünü belirten Karakaş, SGK’nın acilen daha şeffaf, bilgilendirici ve vatandaş odaklı bir yaklaşım benimsemesi gerektiğini vurguladı.
Vatandaş Ne Yapmalı?
- ÇKS’ye kayıtlı 65 yaş üstü vatandaşlar, mutlaka SGK’ya gidip Bağ-Kur tescili için yazılı başvuruda bulunmalı.
- Yurt dışında görev yapan çalışanlar, belgelerini arşivlemeli ve e-devlet sistemine yükleyerek süreci güvence altına almalı.
- Prim borcu tebligatı alanlar, gecikmeden SGK müdürlüklerine başvurarak itiraz hakkını kullanmalı.
SGK’nın bu uygulamaları, kayıt dışılığı önleme hedefiyle atılmış önemli adımlar olsa da, vatandaşın haberi olmadan yapılan işlemlerle yüksek tutarda borçlandırılması sosyal devlet ilkeleriyle çelişiyor. Yeni düzenlemelerin daha açık, anlaşılır ve kişiye bilgi verilerek yürütülmesi yönünde beklenti artıyor.
