Afrika’nın en büyük ekonomisi olan Güney Afrika Cumhuriyeti, ABD'nin 8 Ağustos’ta yürürlüğe koyacağı yüzde 30’luk gümrük tarifesine karşı stratejik bir hamle yaparak Türkiye’yi öncelikli ticaret ortakları arasına aldığını açıkladı. Güney Afrika Uluslararası İlişkiler ve İşbirliği Bakanlığı tarafından yapılan resmi açıklamada, ABD’nin aldığı karar “anlaşılmaz ve tek taraflı” olarak değerlendirilirken, bu yaklaşımın sömürge dönemini hatırlatan dayatmacı ticaret modellerini andırdığı ifade edildi.
Katma Değerli Üretime Vurgu
Açıklamada dikkat çeken en önemli mesajlardan biri, Güney Afrika’nın artık katma değerli üretimi ve sanayileşmeyi merkeze alan bir dış ticaret vizyonu benimsediği oldu. Bakanlık açıklamasında, “Maden zenginliğimizi yalnızca ham madde olarak ihraç etmeye değil, bu kaynakları kendi sanayimizde işleyerek küresel ticarette daha güçlü bir yer edinmeye odaklanıyoruz. Türkiye ile bu anlayışla yeni iş birliklerine açık olacağız" denildi. Bu stratejinin bir parçası olarak, Güney Afrika’nın önümüzdeki dönemde sadece Türkiye ile değil, ASEAN ülkeleri, Çin, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri, Tayland ve Japonya gibi farklı pazarlarla da ekonomik iş birliğini derinleştirmesi bekleniyor.
Alternatif Pazarlara Zorunlu Yönelim
Güney Afrika yönetimi, ABD’nin yeni gümrük tarifesinin ülke ekonomisi üzerinde doğrudan olumsuz etkiler doğurabileceğine dikkat çekerek, bu durumun alternatif pazarlara yönelmeyi artık bir tercihten öte zorunluluk haline getirdiğini ifade etti. Açıklamada, “Şimdiye kadar yeterince değerlendirilememiş pazarlarda yeni ticari ortaklıklar kurmak, ekonomik direncimizi artıracaktır” vurgusu yapıldı. Türkiye'nin, ASEAN ülkeleriyle birlikte “stratejik önceliğe sahip” hedef pazarlar listesine alınması, Ankara ile Pretoria arasında yeni dönemde daha derin ekonomik ilişkilerin kurulabileceği sinyalini verdi.
Güney Afrika’nın Bölgesel ve Küresel Gücü
Uluslararası Para Fonu (IMF) verilerine göre 2025 itibarıyla 410 milyar doları aşan GSYH’siyle Afrika’nın en büyük ekonomisi olan Güney Afrika, kıtanın finans ve sanayi merkezi konumunda. Johannesburg Borsası (JSE), 1,3 trilyon dolarlık piyasa değeriyle tüm Afrika borsalarının toplamından daha büyük bir hacme sahip. Afrika'nın en büyük 10 şirketinden 8’i Güney Afrika merkezli ve tamamı JSE’de işlem görüyor. Bu yapısıyla ülke, sadece Afrika’da değil küresel ekonomi arenasında da belirleyici bir aktör olarak kabul ediliyor. 2025 yılı itibarıyla G20 Dönem Başkanlığını yürüten Güney Afrika, aynı zamanda BRICS üyesi.
Türkiye ile Ekonomik İş Birliği Derinleşebilir
Türkiye ile Güney Afrika arasındaki mevcut ekonomik ilişkiler, bu yeni dönemde daha da gelişme potansiyeli taşıyor. 2024 yılı itibarıyla iki ülke arasındaki ticaret hacmi yaklaşık 2 milyar dolar düzeyinde gerçekleşti. Bunun 700 milyon doları Türkiye’nin ihracatından, 1,3 milyar doları ise Güney Afrika’dan yapılan ithalattan oluşuyor. Ayrıca Türkiye'nin bu ülkedeki yatırımları 100 milyon dolar seviyesinde. Madencilik, tekstil, otomotiv yan sanayi ve enerji sektörleri iki ülke arasındaki ticarette ön plana çıkıyor.
