Türkiye, 2025 yılının Eylül ayına ilişkin genel ticaret sistemi kapsamında dış ticaret verilerinde ihracatta %2,8, ithalatta ise %8,7 oranında artış gördü. İhracat 22,6 milyar dolara, ithalat ise 29,5 milyar dolara yükseldi. Bu artışlar, dış ticaret hacminin büyüdüğüne işaret ederken, dış ticaret açığındaki genişleme dikkatleri çekti. Ocak–Eylül döneminde ise ihracat %4,1 artarak 200,6 milyar dolara, ithalat %5,9 artarak 267,6 milyar dolara ulaştı. Bu bağlamda, ihracat-ithalat dengesinde zorlu bir eşik korunmaya çalışılıyor. Enerji ürünleri ve parasal olmayan altın dışlandığında, Eylül ayında ihracat %2,1 artarak 21,227 milyar dolara yükseldi; aynı kalemlerde ithalat da %5,8 artarak 22,438 milyar dolar düzeyine çıktı. Böylece, enerji ve altın hariç dış ticaret hacmi 43,7 milyar dolara çıktı ve “karşılama oranı” %94,6 seviyesinde gerçekleşti. Bu veriler, ihracatta altyapı taşıyıcısı konumundaki “imâlat sanayi” ve ara malı ithalatının hâlâ güçlü olduğunu; ancak ithalatta artışın ihracata kıyasla daha yüksek olduğunu gösterdi.
Açığın Yükselişi Endişe Yaratıyor
Eylül ayında dış ticaret açığı, önceki yılın aynı ayına göre %33,8 artarak 6,903 milyar dolara ulaştı. İhracatın ithalatı karşılama oranı %81’den %76,6’ya geriledi. Ocak–Eylül döneminde ise açığın %11,8 artarak 67,060 milyar dolara ulaşması, dış açığın orta vadede sürdürülebilirliği açısından uyarı niteliğinde. İmalat sanayinin toplam ihracattaki payı Eylül’de %94,5 oldu; tarımormancılık ve balıkçılık %3,0, madencilik ve taş ocakçılığı %1,8 pay aldı. İthalatta geniş ekonomik gruplara göre ara malları %69,1 payla ilk sırada yer aldı. Ülke bazında Eylül ayında en fazla ihracat Almanya’ya (1,904 milyar dolar) yapıldı. İthalatta ise Çin ilk sırayı 4,264 milyar dolar ile aldı.
Analistler, ihracattaki sınırlı artışın küresel talep koşulları ve döviz kuru dinamikleriyle ilişkili olduğunu; ithalattaki yüksek artışın ise ara malı ve hammaddeye bağımlılığın dış alımları artırdığını vurguluyor. Dış ticaret açığının büyümesi, cari işlemler dengesi üzerinde baskı yaratabilir. Uzun vadede yüksek teknolojili ürünlerin ihracattaki payının artırılması ve ithalatta katma değeri yüksek malzemelere yönelinmesi, dengelenme stratejisi açısından önemli. Ayrıca ihracatta pazar çeşitlendirmesi ve imalat sanayinde verim artışı gibi önlemler öncelik kazanabilir.
