Türkiye’de bankacılık sektörünün iklim hedefleri konusunda ilerlemesi sınırlı kaldı.
İklim İçin 350 Derneği ile Sürdürülebilir Ekonomi ve Finans Araştırmaları Derneği’nin (SEFiA) yayımladığı son rapor, sektörün kömür finansmanı politikalarında 2024 yılında herhangi bir kayda değer değişiklik yaşanmadığını ortaya koydu.
Kömür Finansmanında Durgunluk
Rapora göre, Türkiye’deki 17 özel, kamu ve yatırım bankasının iklim değişikliği politikaları beş ana kriterde incelendi.
Bankaların fosil yakıt yatırımları, net sıfır hedefleri, karbon ayak izi hesaplamaları, temiz enerji yatırımları ve ESG derecelendirme uygulamaları değerlendirildi.
Sonuçlar, bankaların kömür finansmanına ilişkin pozisyonlarının bir önceki yıla göre değişmediğini gösteriyor.
Yeni kömür projelerini finanse etmeyeceğini açıklayan banka sayısı 11’de kalırken, mevcut projelerden çıkış taahhüdü veren banka sayısı ise sadece 6 oldu.
Net Sıfır Hedefi Açıklayan Banka Sayısı 13’e Yükseldi
Türkiye’nin 2053 net sıfır emisyon hedefi doğrultusunda portföylerini uyumlu hale getireceğini açıklayan banka sayısına 2024’te yalnızca QNB Türkiye eklendi.
Böylece net sıfır hedefi açıklayan banka sayısı 13’e çıktı. Ancak 17 bankanın 11’inde hâlâ net sıfır, kömürden çıkış veya yeni kömür projelerini finanse etmeme taahhütlerinden en az biri eksik.
Sürdürülebilir Finansmanda Artış, Dönüşümde Yavaşlık
Sektörün 2024 sonunda 20 milyar doları aşan sürdürülebilir finansman hacmine ulaşması, olumlu bir gelişme olarak değerlendiriliyor.
Yeşil tahvil ve sürdürülebilirlik bağlantılı kredilerde artış kaydedilse de, bu adımların büyük kısmı 2050 ve sonrası için belirlenmiş uzun vadeli hedeflere dayanıyor.
Ara hedeflerin ve somut yol haritalarının eksikliği, dönüşüm sürecinin yavaş ilerlemesine yol açıyor.
Raporlamada Tutarsızlıklar Devam Ediyor
2024 itibarıyla yürürlüğe giren Türkiye Sürdürülebilirlik Raporlama Standartları, büyük şirketler için zorunlu hale geldi. Bu durum bankaların verilerini daha kapsamlı sunmasını sağlasa da, raporlamada kurumsallaşma eksikliği ve denetim yetersizlikleri, sistemin etkisini sınırlıyor. Uzmanlara göre, bankaların iklim hedeflerine uyum sağlamaması durumunda “geçiş riski” artıyor; bu da düşük karbon ekonomisine geçiş sürecinde finansal sistemde istikrarsızlık riski anlamına geliyor.
Uzmanlardan Uyarı: “Somut Yol Haritaları Eksik”
SEFiA Kıdemli Enerji Analisti Dr. Evrim Özyorulmaz Akcura, bankaların büyük kısmının net sıfır hedeflerini uzak tarihlere taşıdığını belirterek şunları söyledi:
“2050 hedefi bir vizyon göstergesi olabilir ancak 5–10 yıllık somut yol haritaları ya eksik ya da hiç yok. Bu durum, stratejilerin teknik değil yapısal olarak da zayıf olduğunu gösteriyor.”
İklim İçin 350 Derneği Koordinatörü Efe Baysal ise küresel düzeyde de finans sektörünün benzer zorluklar yaşadığını vurguladı:
“Net-Zero Banking Alliance gibi önemli inisiyatiflerin faaliyetlerini askıya alması, bankacılık sisteminin ortak iklim tutumundaki zayıflığı ortaya koyuyor. Bu durum, finans sektörünün taahhüt temelli iklim yaklaşımının kırılganlığını açıkça gösteriyor.”
İklim Taahhütleri Kâğıt Üzerinde Kalıyor
Rapor, genel hatlarıyla Türkiye bankacılık sisteminin sürdürülebilir finans alanında belirli bir büyüklüğe ulaşmasına rağmen, eyleme dökülmüş bir dönüşümden hâlâ uzak olduğunu gösteriyor.
Uzmanlar, bankaların gerçek bir etki yaratabilmesi için net sıfır hedeflerini kısa vadeli eylem planlarıyla desteklemesi gerektiğine dikkat çekiyor.
