Anayasa Mahkemesi (AYM), belediyelerin yıllardır imar planı kapsamında yapı ruhsatı başvurularında zorunlu tuttuğu “teknik altyapı bedeli” uygulamasını iptal etti. Kararda, altyapı hizmetlerinin finansmanı için vatandaşlardan otomatik olarak alınan bedelin açık bir yasal dayanağının bulunmadığı, bu nedenle “mülkiyet hakkının ihlali” anlamına geldiği vurgulandı. AYM’nin kararı, belediyelerin en önemli gelir kalemlerinden birini ortadan kaldırırken, imar süreçlerinde önemli bir gelir kaybı yaratacak.
Belediyelerin Otomatik Tahsil Uygulamasına Son
Belediyeler, bugüne kadar kanalizasyon, içme suyu, yol ve altyapı yatırımlarını gerekçe göstererek, yapı ruhsatı alan her vatandaştan “teknik altyapı bedeli” adı altında ödeme talep ediyordu. Bu bedel, çoğu zaman altyapısı tamamlanmış parsellerde bile tahsil ediliyor; böylece uygulama imar planına dahil tüm bölgeleri kapsar hale gelmişti. AYM’nin iptal kararıyla birlikte, söz konusu madde — İmar Kanunu’nun 23. maddesinin ikinci fıkrasının birinci cümlesi — yürürlükten kaldırıldı.
“Mülkiyet Hakkı Kanunla Sınırlanabilir” Vurgusu
Yüksek Mahkeme, söz konusu uygulamanın hukuki sınırlarının belirsiz olduğunu belirterek, vatandaşın mülkiyet hakkını doğrudan etkilediğine dikkat çekti. Kararda şu ifadelere yer verildi: “Teknik altyapı bedelinin nasıl hesaplanacağına ilişkin hiçbir ölçüt belirlenmeksizin yürütme organına geniş bir yetki tanınmıştır. Bu durum, mülkiyet hakkının kanunla sınırlanması ilkesine aykırıdır.” AYM, bu gerekçeyle söz konusu hükmü oybirliğiyle iptal etti. Karar, Resmî Gazete’de yayımlandıktan 9 ay sonra yürürlüğe girecek.
Danıştay da Daha Önce Uyarmıştı
Söz konusu madde, geçmişte de Danıştay kararlarıyla tartışma konusu olmuştu. Danıştay, altyapısı tamamlanmış bölgelerde belediyelerin bu bedeli talep etmesini hukuka aykırı bulmuş ve yalnızca “yeni altyapı yatırımlarının finansmanında” kullanılabileceğini belirtmişti. Ancak uygulama, birçok belediyede gelir artırma yöntemi olarak kullanılmaya devam etti. AYM’nin kararıyla belediyelerin imar planı kaynaklı en yüksek tahsilat kalemlerinden biri ortadan kalkıyor. Belediye gelirleri içindeki bu kalemin iptali, özellikle büyükşehirlerde bütçe açığı riskini gündeme getirebilir. Uzmanlar, kararın ardından belediyelerin altyapı finansmanı için yeni yasal düzenlemeler talep edeceğini öngörüyor.
