Dünyanın en büyük e-ticaret devi Amazon, önümüzdeki on yıl içinde 600 binden fazla çalışanını robot sistemlerle değiştirmeyi planlıyor. Sızdırılan iç yazışmalara göre şirket, 2033 yılına kadar operasyonlarının %75’ini otomasyon sistemlerine devretmeyi hedefliyor. Bu dönüşüm, hem iş gücü yapısında tarihi bir kırılma yaratacak hem de küresel istihdam tartışmalarını yeniden alevlendirecek. New York Times tarafından yayımlanan belgeler, Amazon’un önümüzdeki 8 yıl içinde agresif bir otomasyon stratejisi izleyeceğini ortaya koyuyor. Şirketin planına göre:
- 2027 yılına kadar 160 bin pozisyon tamamen ortadan kaldırılacak,
- 2033’e kadar ise 600 binden fazla çalışan robot sistemlerle değiştirilecek,
- Bu dönüşümün her ürün başına 30 sent maliyet avantajı sağlayacağı öngörülüyor.
- Finansal tahminlere göre, 2025–2027 döneminde Amazon 12,6 milyar dolar tasarruf elde edecek.
Bu rakam, şirketin tedarik zinciri ve lojistik operasyonlarında rekabet gücünü artırma hedefinin temelini oluşturuyor.
Robot Ordusu: “Digit” Çağı Başlıyor
Amazon hâlihazırda dünya genelinde 1 milyondan fazla robotu aktif olarak kullanıyor. Şirket, son dönemde “Digit” adı verilen iki ayaklı insansı robotları depo operasyonlarında test etmeye başladı. Bu yeni nesil robotlar, insan çalışanlarla birlikte hareket edebiliyor ve yük taşıma, raf dizimi gibi bedensel yoğunluk gerektiren işlerde kullanılmak üzere geliştirildi. Amazon’un resmi belgelerinde, “cobot” (collaborative robot – insanla birlikte çalışan robot) teriminin öne çıkarılması öneriliyor. Bu da şirketin “insanı dışlayan değil, insanla iş birliği yapan” bir otomasyon imajı oluşturmak istediğine işaret ediyor.
İmaj Stratejisi: “Yapay Zekâ” Demeyin
Sızdırılan belgelerde Amazon’un kamuoyu iletişiminde “otomasyon” ve “yapay zekâ” ifadelerini özellikle kullanmaktan kaçınacağı belirtiliyor. Bunun yerine “ileri teknoloji”, “verimlilik sistemleri” gibi daha nötr kavramların tercih edilmesi planlanıyor. Amaç, işten çıkarmalarla ilgili kamuoyu tepkisini yumuşatmak ve çalışanlar arasında panik havasını önlemek. Amazon sözcüsü Kelly Nantel, sızan belgelerin “sadece bir ekibin vizyonunu” yansıttığını, şirketin resmi planını temsil etmediğini açıkladı. Nantel, “Belgeler her zaman eksik bir tablo sunar. ABD genelinde hâlen aktif işe alımlar devam ediyor.
Yıl sonuna kadar 250 bin sezonluk iş pozisyonu açılacak,” ifadelerini kullandı.
‘İşveren değil, iş yok edici olabilir’
Nobel ödüllü ekonomist Daron Acemoğlu, Amazon’un bu hedeflerine ulaşması hâlinde küresel iş gücü piyasasında dengesizliğin derinleşeceğini belirtti: “Eğer Amazon 600 bin kişilik iş gücünü otomasyona devrederse, artık bir işveren değil, bir iş yok ediciye dönüşmüş olur. Bu da ABD iş piyasasında ciddi bir sosyal ve ekonomik dönüşüm başlatabilir.” Acemoğlu, teknolojik verimliliğin tek başına yeterli olmadığını, “teknolojiyle birlikte adil geçiş politikalarının” da hayata geçirilmesi gerektiğini vurguladı. Uzmanlara göre Amazon’un planı, yalnızca teknoloji stratejisi değil, aynı zamanda 21. yüzyılın yeni istihdam paradigmasının bir ön izlemesi niteliğinde. Robot teknolojilerinin yaygınlaşmasıyla birlikte, düşük nitelikli iş gücünün hızla daralacağı; buna karşılık veri, yazılım ve bakım alanlarında yeni mesleklerin doğacağı belirtiliyor. Ancak sendikalar, bu dönüşümün “insan odaklı” yürütülmesi gerektiğini, aksi halde sosyal krizlerin kapıda olacağını savunuyor. Amazon’un sızdırılan belgeleri, teknoloji devlerinin verimlilikle insan emeği arasındaki hassas dengeyi nasıl yöneteceği sorusunu yeniden gündeme taşıdı. Otomasyonun maliyet avantajı tartışılmaz olsa da, önümüzdeki on yıl, “robot ekonomisinin insan maliyeti”nin tartışıldığı bir dönem olacak gibi görünüyor.
