Borsa İstanbul'un 39 Yıllık Yolculuğu

Borsa İstanbul, eski adıyla İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMKB), işlem görmeye başlamasının üzerinden geçen 39 yılda Türkiye'nin finansal piyasalarının kalbinde yer alan bir pazar haline geldi. 3 Ocak 1986’da 19 hisse senedi ile Cağaloğlu’ndaki binasında faaliyetlerine başlayan borsa, bugün dünya standartlarında bir yapıya ulaştı.

İlk Adımlar: İMKB Dönemi

Resmi olarak Aralık 1985’te açılan ve Ocak 1986’da işleme başlayan İMKB, ilk yıllarında sınırlı sayıda hisse senedi ile faaliyet gösterdi. İlk büyük yenilik 1987 yılında gerçekleşti ve daha önce haftalık olarak hesaplanan borsa endeksleri günlük hesaplanmaya başlandı. 1993 yılında bilgisayarlı alım-satım sistemine geçiş yapan borsa, aynı yıl ABD Menkul Kıymetler ve Borsalar Federasyonu tarafından "kabul görmüş menkul kıymetler borsası" unvanını alan üçüncü gelişmekte olan borsa oldu.

Gelişim Süreci: Uluslararası İşlemler ve Teknolojik Dönüşüm

1996 yılında Uluslararası Tahvil ve Bono Piyasası’nın kurulmasıyla Türkiye Hazine'sinin yurt dışı finansman imkanları arttı. 2000’li yıllarda İMKB’nin uluslararası ortaklıkları da gündeme geldi; Kırgız Borsası ve Bakü Borsası’na ortak olunarak bölgesel iş birlikleri güçlendirildi. 2004 yılında Borsa Yatırım Fonu Pazarı kurularak organize ve şeffaf bir piyasa oluşturuldu. 2007’de hisse senetleri piyasasında açılış seansı uygulaması başladı ve işlem saatleri uzatıldı. 2010 yılında ise varantlar borsada işlem görmeye başladı.

Borsa İstanbul AŞ’ye Geçiş

Sermaye Piyasası Kanunu’nun 2013 yılında yenilenmesiyle İMKB, Borsa İstanbul AŞ’ye dönüştü. Bu dönüşümle birlikte endeks adlarında “İMKB” kısaltması “BIST” olarak değiştirildi. Aynı yıl pay piyasası birinci seans başlangıcı 09.15'e çekildi ve yeni düzenlemelerle borsa işlem hacmi artırıldı. 2015 yılında Nasdaq ile yapılan iş birliği kapsamında BISTECH Teknoloji ile Dönüşüm Programı hayata geçirildi. 2018’de Swap Piyasası kurularak döviz işlemlerinde yeni bir dönem başladı.

Büyük Dönüşümler: VİOP ve Yeni Enstrümanlar

Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası (VİOP), 2012’den itibaren büyüyerek işlem hacmini 2023 yılında 90 milyar TL’ye çıkardı. 2022 yılında ise TLREF Türk Lirası Gecelik Referans Faiz Oranı ve TLREFK Türk Lirası Gecelik Katılım Referans Getiri Oranı hesaplanmaya başlandı. 2023 yılında Kahramanmaraş merkezli depremlerin ardından Borsa İstanbul'da işlem durdurma ve açığa satış yasağı gibi önlemler alındı. Depremlerin etkilerinin azalmasıyla birlikte Sermaye Piyasası Kurulu (SPK), 2025 itibarıyla açığa satış yasaklarını kademeli olarak kaldırma kararı aldı.

2024 Yılı: Yeni Endeksler ve Ürünler

2024’te 33 şirketin halka arz edilmesiyle borsada işlem gören şirket sayısı toplamda 545’e ulaştı. Aralık ayında bakır vadeli işlem sözleşmeleri işleme açılırken, BIST Spot Gümüş, BIST Spot Platin ve BIST Spot Paladyum endekslerinin hesaplanmaya başlanması kararlaştırıldı.

39 Yılın Özeti

Borsa İstanbul, 39 yıllık yolculuğunda yalnızca Türkiye'nin değil, bölgesel ve uluslararası piyasalarda da önemli bir oyuncu haline geldi. Bugün gelişmiş teknolojisi, çeşitli enstrümanları ve artan işlem hacmiyle büyümesini sürdürüyor. Bu süreçte şeffaflık ve sürdürülebilirlik politikalarını da güçlendiren Borsa İstanbul, gelecekte de Türkiye ekonomisine katkı sunmaya devam etmeyi hedefliyor.