Özel emir, borsa piyasalarında önemli değişimlere neden olan yatırım kararlarıdır. Bu emirler, yatırımcıların hisse alım ve satım işlemlerini belirli fiyat ve zaman kriterlerine göre gerçekleştirmelerini sağlar. Her seansta değişen günlük işlem fiyatları göz önünde bulundurularak verilen bu emirler, sadece belirlenen koşullar sağlandığında devreye girer.
İşlem yapmak için uygun yatırım kuruluşu seçildikten sonra, özel emrin tutarı, başlangıç tarihi ve ilgili sermaye piyasası aracı belirlenmelidir. İşlem sisteme kaydedildikten sonra, yalnızca belirlenen yatırım kuruluşu tarafından görüntülenebilir.
Özel Emirlerin Kullanım Amacı
Özel emirler, yatırımcılara piyasayı sürekli takip etme gereği duymadan stratejik kararlarını önceden alabilme imkanı sunar. Yatırımcılar, portföylerindeki hisse senetleri, alımlar ve satışları piyasa fiyatlarına göre değerlendirerek, belirledikleri seviyelere ulaştığında emirlerin tetiklenmesini sağlar. Özel emirler, sadece verildikleri gün geçerli olup, bu süre zarfında belirlenen kriterler sağlandığında işleme alınır.
Özel Emir Türleri
Özel emirler, portföyde bulunan hisseler için belirli stratejik kararlar alınmasını sağlar ve ana piyasada gözüken fiyatları etkileyebilir. Özel emir türleri arasında şunlar bulunmaktadır:
Kâr Al/Zarar Durdur Emri: Belirli bir kâr veya zarar seviyesine ulaşıldığında otomatik olarak tetiklenen emirlerdir.
Süreli Emir: Belirli bir süre boyunca geçerli olan ve bu sürenin sonunda otomatik olarak iptal edilen emirlerdir.
Parçalı Emir: Büyük bir işlem miktarını daha küçük parçalara bölerek gerçekleştiren emirlerdir.
Şartlı Emir: Belirli bir koşulun sağlanması durumunda geçerli olan emirlerdir.
Zincir Emir: Birden fazla emrin birbirini tetiklemesi ile yapılan işlemlerdir.
Biri Diğerini İptal Eden (OCO) Emir: İki emrin birden verilmesi durumunda, birinin gerçekleşmesi diğerinin otomatik olarak iptal edilmesini sağlar.
Koşula Bağlı Emir: Belirli şartların sağlanması durumunda geçerli olan emirlerdir.
Gerçekleşmezse Geçersiz Say: Belirli bir süre içinde gerçekleşmeyen emirlerin otomatik olarak geçersiz sayıldığı emirlerdir.
Emir Yöntemleri
Özel emirler, farklı yöntemlerle uygulanabilir. Emirlerin sıralamasında, satımlar genellikle daha düşük fiyatlı olanlardan başlar, alımlarda ise daha yüksek fiyatlı olanlardan başlanır. Limitli emirlerde fiyat girme zorunluluğu bulunurken, kapanış fiyatlarına bağlı olan emirler gün sonunda hesaplanan uzlaşma ücreti üzerinden işlem görür.
Koşula bağlı emirler, seans, günlük, iptale kadar geçerli ve tarihli seçeneklerinden biri aktif olduğunda geçerlilik kazanır. Emirlerin türüne ve kullanım koşullarına göre belirli kısıtlamalar ve geçerlilik süreleri uygulanır.
Özel emirler, yatırımcılara piyasada daha kontrollü ve stratejik hareket etme imkanı sunar. Farklı türleri ve yöntemleri ile yatırımcıların ihtiyaçlarına göre özelleştirilebilen bu emirler, borsa piyasalarında önemli bir rol oynar. Yatırımcıların bu emirleri etkin bir şekilde kullanabilmesi için borsa ve yatırım araçları hakkında kapsamlı bilgi sahibi olmaları önemlidir.
