Borsa endeksi, bir borsa piyasasındaki genel performansı ölçen ve temsil eden bir göstergedir. Endeksler, belirli bir borsa üzerinde işlem gören şirketlerin hisse senetlerinin fiyatları baz alınarak hesaplanır ve bu sayede yatırımcılara piyasa eğilimleri hakkında bilgi sunar. Borsa endeksi, piyasanın "nabzını tutan" bir gösterge olarak kabul edilir ve genellikle seçilen hisse senetlerinin ağırlıklı ortalamasını alarak hesaplanır. Bu hesaplamalar, yatırımcılara piyasadaki genel eğilimleri, dalgalanmaları ve performansı anlamada yardımcı olur.
Borsa Endekslerini Etkileyen Faktörler
Borsa endekslerini etkileyen birçok faktör bulunmaktadır. Bunlar arasında ekonomik göstergeler, şirket performansları ve uluslararası gelişmeler yer alır:
Ekonomik Göstergeler: Ülkedeki işsizlik oranı, büyüme oranları ve enflasyon gibi ekonomik göstergeler, borsa endeksleri üzerinde önemli etkilere sahiptir. Ekonomik büyüme genellikle borsa endekslerini olumlu etkilerken, yüksek enflasyon veya yüksek işsizlik oranları endekslerde düşüşe neden olabilir.
Şirket Performansları: Endeksleri oluşturan şirketlerin kârlılık, gelir ve büyüme performansları, endeksin genel eğilimini doğrudan etkiler. Şirketlerin finansal sağlığı ve performansları endekslerin yükselmesine veya düşmesine yol açabilir.
Uluslararası Gelişmeler: Küresel piyasa faktörleri, siyasi istikrarsızlık, savaşlar ve jeopolitik belirsizlikler gibi uluslararası gelişmeler, borsa endekslerini etkileyebilir. Ayrıca, merkez bankalarının faiz oranları ve para politikaları da önemli rol oynar.
Borsa İstanbul Endeksleri
Borsa İstanbul, çeşitli sektörlerdeki şirketlerin performansını izlemek için 53 farklı pay endeksi hesaplamaktadır. Bunlardan bazıları şunlardır:
BIST 100 Endeksi: Türkiye'nin en büyük 100 şirketinin hisse senetlerini içerir ve Türkiye'nin ekonomik sağlığını ve piyasa eğilimlerini yansıtır. Bu endeks, piyasanın genel performansını izlemek için geniş bir kapsama sahiptir.
BIST 30 Endeksi: Borsa İstanbul'daki en likit ve büyük 30 şirketin hisse senetlerini kapsar. BIST 100'ün daha dar bir temsilini sunar ve büyük şirketlerin performansını yansıtır.
BIST Banka Endeksi: Bankacılık sektöründeki şirketlerin hisse senetlerini içerir ve banka hisselerinin değerini izlemek için kullanılır.
BIST Sanayi Endeksi: Sanayi sektöründeki şirketlerin performansını değerlendirir ve sanayi sektöründeki eğilimleri gösterir.
BIST Hizmetler Endeksi: Hizmet sektöründe faaliyet gösteren şirketlerin hisse senetlerini kapsar ve bu sektördeki gelişmeleri izler.
BIST Teknoloji Endeksi: Teknoloji sektöründeki şirketlerin hisse senetlerini içerir ve teknoloji alanındaki trendleri yansıtır.
Borsa Endekslerinin Yükselmesine Neden Olan Faktörler
Borsa endekslerinin yükselmesine neden olan başlıca faktörler şunlardır:
Şirket Performansı: Endeksi oluşturan şirketlerin güçlü performansı, endeksin yükselmesine katkıda bulunur.
Ekonomik Büyüme: Ekonomik büyüme, yatırımcı güvenini artırarak borsa endekslerinin yükselmesine yol açabilir.
Faiz Oranları: Düşük faiz oranları genellikle borsa endekslerini destekler, çünkü düşük faiz oranları yatırımların cazibesini artırır.
Olumlu Jeopolitik ve Politik Faktörler: Siyasi istikrar ve olumlu uluslararası ilişkiler, borsa endekslerinin yükselmesini teşvik edebilir.
Küresel Gelişmeler: Küresel ekonomik gelişmeler ve iyileşmeler, endekslerin yükselmesine yardımcı olabilir.
Genişlemeci para politikaları, borsa endekslerini desteklerken, sıkılaştırıcı politikalar genellikle endekslerde düşüşe neden olabilir. Ancak, borsa endekslerinin yükselmesi veya düşmesi, karmaşık bir etkileşim içinde olan birçok faktörden kaynaklanabilir ve bu faktörlerin etkileri endeksin performansıyla doğrudan ilişkilidir.
