ABD Tarım Bakanlığı (USDA), 2025/26 sezonuna ilişkin Türkiye tahıl raporunu yayınladı. Türkiye özelinde kapsamlı saha gözlemleri ve iklim verilerine dayanan tahminlere göre, buğday, arpa ve pirinç üretiminde sert düşüşler yaşanacak. Özellikle kuraklık, sıcaklık anormallikleri ve don olayları nedeniyle iç üretim gerilerken, Türkiye'nin ithalata olan bağımlılığı yeniden ciddi biçimde artacak.
Buğdayda Üretim Daralıyor, Açığı İthalatla Kapatılacak
USDA Ankara Ofisi’nin yayımladığı son rapora göre Türkiye’nin buğday üretimi önceki tahmin olan 19 milyon tondan yüzde 15 azalışla 16,25 milyon tona indirildi. Bu revizyon, Şubat ayındaki optimist tabloyu tersine çevirdi. Kuraklık, yetersiz kış yağışları, anormal sıcaklıklar ve ilkbahar donu, özellikle Orta ve Güneydoğu Anadolu’daki verim kayıplarını artırdı. Kuru tarım yapılan alanlarda buğday veriminde geçen yıla kıyasla yüzde 15 ila yüzde 30 arasında düşüş bekleniyor. Hasat süreci, güney bölgelerde mayısta başlarken, ülke genelinde temmuz sonuna kadar tamamlanması öngörülüyor. Sonbaharda ekim alanları artmasına rağmen bu artış, iklim koşullarının yarattığı kaybı telafi edemedi. Toplam ekim alanı 7,3 milyon hektar olarak tahmin ediliyor.
Tüketim Sabit, Ancak İthalat Tırmanışta
Türkiye’nin yıllık buğday tüketiminin 19,4 milyon ton civarında seyretmesi bekleniyor. Bu talebin yüzde 90’ı gıda amaçlı olup, nüfus artışının yavaşlaması ve tüketici tercihlerindeki değişimle birlikte son yıllarda durağan seyrediyor. Ancak üretimdeki keskin düşüş, ithalat dengesini bozuyor. 2025/26 sezonunda Türkiye'nin buğday ithalatının 10,25 milyon tona ulaşacağı tahmin ediliyor. Bu miktarın büyük bölümü un ve makarna ihracatında kullanılacak. Geçen sezon uygulanan ithalat kısıtlamaları nedeniyle bu rakam yalnızca 3,2 milyon tondu. Aradaki fark, sektörün ciddi bir ham madde açığı yaşadığını ortaya koyuyor.
Un Sektöründe Baskılar Artıyor
Buğday ihracatı, işlenmiş ürün bazında 7 milyon ton seviyesinde sabit kalacak. Ancak rekabetçi pazarlarda Türkiye'nin geleneksel gücü sarsılabilir. Irak’ın öğütme kapasitesini artırması ve Afrika-Ortadoğu ekseninde Mısır menşeli unların rekabeti, Türkiye’nin pazar payını korumasını zorlaştırıyor. Sektör, ithalat kısıtlamalarının kaldırılmasıyla birlikte ihracat pazarlarını geri kazanmayı hedeflese de tam toparlanma zaman alacak gibi görünüyor.
Stoklar Eriyor, TMO Devreye Girecek
USDA raporuna göre 2025/26 sezonu sonunda Türkiye'nin buğday stokları yaklaşık 3,4 milyon ton seviyesine düşecek. Toprak Mahsulleri Ofisi'nin (TMO), iç piyasaya satış ve ihracat destekleriyle bu stokları yönetmesi bekleniyor. TMO'nun ayrıca müdahale alımlarıyla üreticiyi koruma ve piyasa dengesini sağlama çabaları önümüzdeki aylarda kritik rol oynayacak.
Arpa ve Mısırda da Dengesizlik Derinleşiyor
Kuraklık etkisi sadece buğdayla sınırlı değil. Arpa üretimi geçen sezona göre yüzde 28 gerileyerek 5,1 milyon tona düşecek. Özellikle kuru tarım yapılan bölgelerdeki ciddi verim kayıpları dikkat çekiyor. TMO, arpa alım fiyatlarını yüzde 52 artırarak 11 bin TL/ton seviyesine çekse de iç arzı karşılamak için ithalatın 1,6 milyon tona çıkması bekleniyor. Arpa ihracatının ise yalnızca 100 bin tonla sınırlı kalacağı öngörülüyor. Mısırda ise tablo görece daha olumlu. Sulama altyapısı sayesinde mısır üretiminin yüzde 12 artarak 7,9 milyon tona ulaşması bekleniyor. Ancak yem sektörünün yüksek talebi nedeniyle mısır ithalatı 2,9 milyon ton gibi ciddi bir seviyede kalacak.
Pirinçte Üretim Daralması Sürerken İthalat Artıyor
Marmara bölgesindeki su kısıtlamaları ve kuraklık, çeltik üretimini olumsuz etkiledi. USDA, 2025/26 sezonunda çeltik üretiminin yüzde 6,5 düşüşle 810 bin tona gerileyeceğini tahmin ediyor. Bu açığın kapatılması için pirinç ithalatının 450 bin tona çıkarılması bekleniyor.
İklim Krizi Tarımsal Dengeleri Zorluyor
USDA'nın yayımladığı veriler, iklim değişikliğinin etkilerini tarım sektörü özelinde net biçimde ortaya koyuyor. Türkiye gibi tarımsal üretimde büyük potansiyele sahip ülkelerde dahi üretim düşüşü ithalat baskısını artırıyor. Özellikle buğday gibi stratejik ürünlerde dışa bağımlılık, hem fiyat istikrarı hem de gıda güvenliği açısından risk oluşturuyor. Kuraklığa karşı dirençli tarım politikalarının ve verimli sulama altyapısının geliştirilmesi, önümüzdeki yıllarda Türkiye’nin tarımda yeniden denge kurabilmesi açısından hayati önem taşıyor.
