Hazine ve Maliye Bakanlığı’na bağlı Mali Suçları Araştırma Kurulu (MASAK), finansal sistemin denetimini güçlendirmek ve kayıt dışı ekonomiyle mücadele etmek amacıyla hazırladığı yeni düzenleme taslağıyla tartışma yarattı. Taslağa göre, 200 bin TL’yi aşan her EFT, havale veya nakit işlem için açıklama yapılması, bazı durumlarda da beyan formu doldurulması zorunlu olacak. Bu kapsamda en düşük beyan eşiği olarak belirlenen 200 bin TL, Yeminli Mali Müşavir Abdullah Tolu tarafından "bıçak sırtı bir uygulama" olarak değerlendirildi. Tolu, geçmişte yaşanan ekonomik sorunlara atıfta bulunarak, bu tür düzenlemelerin sektörler üzerinde baskı yaratabileceği uyarısında bulundu.
taslak Ne Getiriyor?
MASAK’ın hazırladığı taslağa göre üç kademeli bir uygulama öngörülüyor:
- 200 bin TL – 2 milyon TL arası işlemlerde işlem tipi seçilecek, genel kategori işaretlenirse en az 20 karakterlik açıklama zorunlu olacak.
- 2 milyon TL – 20 milyon TL arası işlemler için “Nakit İşlem Beyan Formu” doldurulacak.
- 20 milyon TL ve üzerindeki işlemlerde ise beyan formunun yanı sıra, paranın kaynağına dair detaylı belge ve açıklama sunulacak. Belgeler eksikse, bankalar işlemi reddedebilecek.
- ATM’den yapılan işlemler de bu kapsamda değerlendirilerek limit aşıldığında açıklama zorunluluğu devreye girecek.
Abdullah Tolu: “Makul Seviye Bu Değil”
YMM Abdullah Tolu, mevcut ekonomik gerçeklikler ışığında 200 bin TL’nin beyan zorunluluğu için oldukça düşük bir eşik olduğuna dikkat çekti: “Türkiye’de 200 TL’lik banknot en büyük para birimi. 200 bin TL bugün ciddi bir harcama değil. Bu eşikte uygulama başlatmak kayıt dışılıkla mücadele ederken sistemi zora sokar.” Tolu, uygulamanın 1999’daki “Nereden Buldun Yasası”nı hatırlattığını ve o dönem ciddi sermaye çıkışlarına neden olduğunu vurguladı. Yeni taslağın, bankacılık sektörü başta olmak üzere birçok alanda iş yükünü artırabileceğini ve vatandaşları sistem dışına itebileceğini belirtti. Tolu, MASAK’ın hedeflerini desteklediğini ancak yöntemin yeniden değerlendirilmesi gerektiğini söyledi:
- Beyan sınırının daha makul bir seviyeye yükseltilmesi
- Uygulamanın kademeli olarak genişletilmesi
- Sektörlerin, meslek örgütlerinin ve ilgili STK’ların görüşlerinin alınması
Ayrıca Tolu’ya göre bu düzenleme, doğrudan yasal zemine oturtulmalı; ikincil mevzuat yoluyla değil, yasama organının onayıyla uygulanmalı.
Ekonomik Etkileri Ne Olabilir?
- Bankalar için operasyonel yük artacak
- Vatandaşlar, sistem dışı yatırım araçlarına (kripto, fiziki altın, döviz) yönelebilir
- Gayrimenkul ve taşıt alım-satımı gibi işlemlerde ciddi yavaşlama ve tedirginlik yaşanabilir
- Güven sorunu oluşursa kayıt dışı ekonomi daha da derinleşebilir
MASAK, taslak hakkında görüş ve önerilerin 18 Ağustos 2025 tarihine kadar iletilmesini istedi. Düzenlemenin son halinin Resmî Gazete’de yayımlanarak 1 Ocak 2026 itibarıyla yürürlüğe girmesi planlanıyor.
