Dünya enerji tarihinde dönüm noktası yaşandı. Güneş ve rüzgar enerjisinden elde edilen elektrik, 2025’in ilk yarısında kömürden üretilen elektriği ilk kez geride bıraktı. Uluslararası enerji düşünce kuruluşu Ember’in Küresel Elektrik Sektörü 2025 Yarı Yıl Değerlendirmesi raporuna göre, bu gelişme fosil yakıtlardan yenilenebilir kaynaklara geçişte tarihi bir eşik olarak nitelendirildi. Rapora göre, küresel elektrik talebi 2025’in ilk yarısında yıllık bazda %2,6 oranında arttı. Ancak bu talep artışının tamamı güneş ve rüzgar enerjisindeki büyüme ile karşılandı. Bu sayede, fosil yakıtlardan elektrik üretimi azaldı ve küresel karbon emisyonlarında da küçük ama kritik bir düşüş yaşandı. Ember Kıdemli Elektrik Analisti Małgorzata Wiatros-Motyka, tabloyu şu sözlerle değerlendirdi: “Bu durum, temiz enerjinin elektrik talep artışına ayak uydurmaya başladığı bir dönüşümün başlangıcına işaret ediyor.”
Güneş ve Rüzgar Liderliğinde Yeni Denge
2025’in ilk yarısında yenilenebilir enerji kaynaklarının küresel elektrik üretimindeki payı %34,2’ye yükseldi. Bu oran, kömürün %33,1’lik payının üzerine çıkarak tarihi bir dönüm noktasına işaret etti. Kaynak bazında dağılım ise şöyle gerçekleşti:
- Güneş enerjisi: %8,8
- Rüzgar enerjisi: %9,2
- Hidroelektrik: %13,9
- Diğer yenilenebilirler: %2,3
Toplamda 5.072 teravatsaat (TWh) elektrik yenilenebilir kaynaklardan üretilirken, kömürden üretilen elektrik 4.896 TWh seviyesinde kaldı.
Emisyonlarda Küçük Ama Kritik Gerileme
Kömürün küresel elektrik üretimindeki payı yıllık bazda %0,6, doğalgazın payı ise %0,2 azaldı. Bu düşüş, elektrik sektöründen kaynaklanan karbon emisyonlarının %0,2 oranında gerilemesini sağladı. Uzmanlara göre bu gelişme, “küçük bir rakam gibi görünse de büyük bir dönüşümün ilk adımı.” Çünkü talep artarken emisyonların azalması, enerji tarihinde nadir görülen bir tablo.
Çin ve Hindistan Temiz Enerjide Öncü
Küresel eğilimin merkezinde Çin ve Hindistan bulunuyor. Her iki ülke de yılın ilk yarısında fosil yakıt üretimini azaltırken, yenilenebilir enerji kapasitesini rekor seviyede artırdı. Çin, temiz enerji üretiminde açık ara dünya liderliğini sürdürdü. Hindistan’da ise güneş ve rüzgar enerjisi, ülkenin elektrik talep artışının tamamını karşıladı. Buna karşılık, ABD ve Avrupa Birliği’nde aynı dönemde fosil yakıt üretimi sınırlı da olsa yükseldi.
Enerji Dönüşümünde Eşi Görülmemiş Denge
Ember raporuna göre, güneş ve rüzgar yatırımları artık küresel elektrik talebinin büyüme hızına eşit bir ivme yakaladı. Bu durum, önümüzdeki yıllarda fosil yakıt üretiminin sistematik olarak gerileyeceğine işaret ediyor. Uzmanlar, 2030’a kadar küresel elektrik üretiminin yarısının yenilenebilir kaynaklardan sağlanabileceğini öngörüyor.
Bu da enerji güvenliği, fiyat istikrarı ve iklim hedefleri açısından yeni bir dönemin kapısını aralıyor. Yenilenebilir enerjinin küresel elektrik üretiminde kömürü geride bırakması, sadece teknik bir başarı değil; aynı zamanda enerji tarihinin yönünü değiştiren bir gelişme. Dünya artık “enerjide temizlik” dönemine giriyor. Uzmanlara göre bu eğilim kalıcı hale gelirse, önümüzdeki on yıl “yeşil elektriğin altın çağı” olacak.
