Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO), Ekim 2025 Gıda Fiyat Endeksi sonuçlarını açıkladı. Veriler, küresel gıda fiyatlarının iki aydır düşüş eğiliminde olduğunu gösterirken, Türkiye’de gıda maliyetlerinin hız kesmeden yükseldiğine işaret etti. FAO verilerine göre küresel gıda fiyat endeksi Ekim ayında %1,6 gerileyerek 126,4 puana indi. Buna karşın Türkiye’de gıda fiyat endeksi 683,7 puana yükseldi. Böylece Türkiye, dünya ortalamasının yaklaşık yedi katına ulaştı.
Küresel Gıda Fiyatlarında Düşüş Trendi Sürüyor
FAO verileri, Mart 2022’de savaş nedeniyle zirveye çıkan gıda fiyatlarının küresel ölçekte gevşemeye devam ettiğini ortaya koydu. Ekim ayında düşüşte özellikle tahıl, süt ürünleri, et ve şeker fiyatlarındaki gerileme belirleyici oldu. Tahıl fiyatları %1,3, süt ürünleri %3,4, et fiyatları %2 ve şeker fiyatları %5,3 oranında gerilerken, sadece bitkisel yağ fiyatları %0,9 artış gösterdi. FAO, bu yıl 2,97 milyar tonluk rekor tahıl üretimi ve güçlü stok seviyeleri sayesinde arzın yeterli olduğunu, dolayısıyla fiyat artışlarının küresel ölçekte baskılandığını bildirdi. Ancak Ukrayna’daki üretim riski, El Niño etkisi ve enerji fiyatlarındaki belirsizlikler nedeniyle fiyatlarda dalgalanmanın sürebileceği uyarısı yapıldı. Küresel fiyatlar düşerken Türkiye’de tablo tam tersi yönde gelişti. TÜİK verilerine göre Türkiye’nin gıda fiyat endeksi Ekim 2025’te 683,7 puana ulaştı. Ekonomist İnan Mutlu’nun FAO ve TÜİK verilerinden hazırladığı analiz, Eylül 2021 baz alınarak dünya ortalamasının 97,9 puanda kalırken Türkiye’nin 683,7 puana yükseldiğini gösteriyor. Bu da Eylül 2021’den bu yana Türkiye’de gıda fiyatlarının yüzde 583 arttığı anlamına geliyor.
“Fark sadece kurdan değil, yapısal nedenlerden kaynaklanıyor”
Ekonomistler, Türkiye’nin küresel eğilimden kopmasının ardında yalnızca döviz kuru etkisinin değil, yapısal maliyet baskılarının bulunduğunu belirtiyor. Enerji fiyatlarındaki artış, nakliye giderleri, tarımsal verim düşüklüğü, iklim etkileri ve tedarik zinciri sorunları, gıda fiyatlarını üretimden tüketime kadar zincirin her halkasında yukarı çekiyor. Uzmanlara göre bu tablo, tarım politikalarında verimliliği ve üretim planlamasını önceleyen reformlara duyulan ihtiyacı açıkça ortaya koyuyor. FAO endeksi Ekim ayında %1,6 düşerken, Türkiye’de aynı dönemde %7’lik bir artış yaşandı. Küresel gıda enflasyonu gerilerken, Türkiye’de gıda maliyetlerinin hız kesmemesi; hem para politikasının sınırlı etkisini hem de üretim-tedarik zincirindeki yapısal sorunların derinliğini ortaya koyuyor.
FAO verileri dünya genelinde gıda fiyatlarında istikrarın güçlendiğini gösterirken, Türkiye’de tablo tam tersine işaret ediyor. Uzmanlar, gıda fiyatlarının kontrol altına alınması için sadece faiz politikalarının yeterli olmadığını, tarımsal üretim, lojistik ve maliyet yönetimini kapsayan bütüncül bir reform yaklaşımının şart olduğunu vurguluyor.
