Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), “Girişimcilik ve İş Demografisi-2023” raporunu yayımladı. Raporda, Türkiye’de geçen yıl doğan girişimlerin oranı ve istihdamdaki payının gerilediği görülürken, sektörel ve bölgesel bazda girişimcilik faaliyetleri detaylı bir şekilde analiz edildi.
Doğan Girişimlerin Oranı ve İstihdamdaki Payı Geriledi
TÜİK verilerine göre, 2022 yılında Türkiye’de girişimlerin doğum oranı yüzde 16,1, bu girişimlerin istihdamdaki payı ise yüzde 5,5 olarak kaydedildi. Ancak 2023 yılına gelindiğinde, doğan girişimlerin oranı yüzde 15,2’ye, istihdamdaki payları ise yüzde 5’e geriledi.
Doğan girişimlerin sektörel dağılımında ise 2023 yılında en yüksek oran yüzde 33,5 ile toptan ve perakende ticaret, motorlu kara taşıtlarının ve motosikletlerin onarımı sektöründe gerçekleşti. Bu sektörü yüzde 17,9 ile ulaştırma ve depolama, yüzde 10,1 ile imalat sektörleri izledi.
Bölgesel Dağılımda İstanbul Zirvede
2023 yılında Türkiye’de doğan girişimlerin yüzde 27,3’ü İstanbul’da faaliyet gösterdi. İstanbul’u sırasıyla yüzde 7,9 ile Ankara ve yüzde 6,6 ile İzmir takip etti. Bu üç şehir, yeni girişimlerin neredeyse yarısını barındırarak girişimcilik ekosisteminin merkezleri arasında yer aldı.
Girişimlerin Ölüm Oranı Artış Gösterdi
TÜİK verileri, girişimlerin ölüm oranında artış olduğunu ortaya koydu. 2020 yılında girişimlerin ölüm oranı yüzde 9,6 iken bu oran 2021’de yüzde 11,4’e yükseldi. Ölen girişimlerin istihdamdaki payı ise 2020’de yüzde 3,6 iken, 2021 yılında yüzde 4 olarak belirlendi.
2021 yılında en yüksek ölüm oranı, yüzde 36 ile toptan ve perakende ticaret, motorlu kara taşıtlarının ve motosikletlerin onarımı sektöründe kaydedildi. Bu sektörü yüzde 14,2 ile ulaştırma ve depolama, yüzde 11,8 ile inşaat sektörleri izledi. Bölgesel bazda ise ölen girişimlerin yüzde 24,5’i İstanbul’da faaliyet gösteriyordu. İstanbul’u yüzde 6,7 ile Ankara ve yüzde 5,8 ile İzmir izledi.
Hızlı Büyüyen Girişimlerin Oranı Yüzde 14,7
2023 yılında istihdama göre hızlı büyüyen girişimlerin oranı yüzde 14,7 olarak kaydedildi. Ceylan girişim olarak tanımlanan, yenilikçi ve yüksek büyüme potansiyeline sahip girişimlerin oranı ise yüzde 2,5 olarak hesaplandı. Hızlı büyüyen girişimlerin yüzde 26,6’sı imalat, yüzde 19,9’u toptan ve perakende ticaret, yüzde 14,7’si inşaat sektöründe faaliyet gösterdi.
Ceylan girişimlerin sektörel dağılımında ise yüzde 25,7 ile imalat, yüzde 14,3 ile toptan ve perakende ticaret ve yüzde 12,4 ile inşaat sektörü ön plana çıktı.
Teknoloji Üretimi ve İmalat Sanayisi
Raporda, 2023 yılında imalat sanayisinde doğan girişimlerin yüzde 57,7’sinin düşük teknoloji düzeyine sahip ürünler ürettiği belirtildi. Orta düşük teknoloji düzeyindeki girişimlerin oranı yüzde 29,1, orta yüksek düzeydeki girişimlerin oranı yüzde 12,2, yüksek teknoloji ürünleri üreten girişimlerin oranı ise yüzde 1 olarak tespit edildi.
Kuruluş Yıllarına Göre Girişimlerin Performansı
Kuruluş yılı 2016 ve sonrası olan girişimlerin 2023 yılındaki ciro payı yüzde 26,9, istihdam payı ise yüzde 34,7 oldu. 2011-2015 döneminde kurulan girişimlerin ciro payı yüzde 14,4, istihdam payı ise yüzde 15,8 olarak gerçekleşti. Eski girişimlerden, 1990 ve öncesinde kurulanların 2023 yılındaki ihracat payı yüzde 16,9 olurken, ithalat payı yüzde 28 olarak kaydedildi.
Hayatta Kalma Oranları ve Ekonomik Katkı
2022 yılında doğan girişimlerin yüzde 75,5’i 2023 yılında hayatta kalmayı başardı. Bir yıllık hayatta kalma oranı 2021 yılında yüzde 75,3, iki yıllık hayatta kalma oranı ise yüzde 56,7 olarak ölçüldü. Bu oranlar, girişimlerin ilk yıllarında karşılaştığı zorlukları ve dayanıklılık seviyelerini ortaya koyuyor.
Girişimcilik Ekosistemi Büyüme Potansiyelini Koruyor
Raporda yer alan veriler, Türkiye’de girişimciliğin sektörler, bölgeler ve teknoloji düzeyi açısından önemli farklılıklar gösterdiğini ortaya koyarken, girişimcilik ekosisteminin büyüme potansiyelini sürdürdüğüne işaret ediyor. Ancak doğum oranlarındaki düşüş ve ölüm oranlarındaki artış, girişimlerin desteklenmesi ve sürdürülebilirliğinin artırılması gerektiğine dikkat çekiyor.
