Avrupa Birliği (AB) ile Rusya arasındaki ticaret, Ukrayna'da savaşın patlak vermesinin ardından büyük bir daralma yaşadı. Savaşın başlangıcından bu yana uygulanan kapsamlı yaptırımlar, iki taraf arasındaki ticaret hacmini önemli ölçüde azalttı ve ticaret dinamiklerini değiştirdi.
Ticaret Hacmi Savaş Öncesine Göre Beşte Birine Düştü
2021 yılında AB, Rusya'nın en büyük ticaret ortağıydı ve iki taraf arasındaki toplam mal ticareti 257,5 milyar avro seviyesine ulaşmıştı. Bu dönemde AB, Rusya'dan 158,5 milyar avro ithalat yaparken, Rusya'ya 99 milyar avro ihracat gerçekleştirmişti. Ancak, 2022 yılının Şubat ayında Ukrayna'ya yönelik Rusya'nın başlattığı savaş, iki ülke arasındaki ticareti derinden sarstı.
Savaşın hemen ardından uygulamaya konulan yaptırımlar, AB'nin Rusya'dan yaptığı ithalatı büyük ölçüde azalttı. 2023 yılı Eylül ayında AB'nin Rusya'dan ithalatı yalnızca 3,1 milyar avroya kadar geriledi ve bu, savaşın başlangıcından bu yana yüzde 86'lık bir düşüş anlamına geliyor. Aynı dönemde AB'nin Rusya'ya yaptığı ihracat da önemli ölçüde azaldı. AB'nin Rusya'ya olan ticaret açığı, 2022'nin ikinci çeyreğinde 46 milyar avro ile zirve yapmıştı, ancak 2023'ün üçüncü çeyreğinde bu rakam sadece 600 milyon avroya kadar indi.
Yüksek Enerji Fiyatları ve İthalat Kısıtlamaları
AB, özellikle savaşın ilk yıllarında, Rusya'dan gelen enerji ürünleri için yüksek fiyatlar ödedi. Bu durum, ticaret açığının artmasına neden oldu. Ancak, son dönemde ithalat kısıtlamaları ve düşen enerji fiyatları sayesinde AB'nin ticaret açığı daralmış durumda. 2022 boyunca, AB'nin Rusya'dan yaptığı ithalatın büyük kısmı, başta doğal gaz ve petrol olmak üzere enerji ürünlerine yönelikti. Ancak, bu yılın son çeyreğine gelindiğinde, AB'nin enerji ithalatı büyük ölçüde azaldı.
AB'nin Uyguladığı Yaptırımlar
AB, savaşın başlangıcından itibaren Rusya'ya karşı 14 yaptırım paketi uyguladı. Bu yaptırımlar, Rusya'nın ekonomik temelini zayıflatmayı ve savaş yapma kapasitesini kısıtlamayı amaçlıyor. Yaptırımların başında finans, enerji, ulaşım, savunma ve teknoloji sektörlerinde uygulanan kısıtlamalar yer alıyor.
Finansal Yaptırımlar:
AB, Rus bankalarına karşı ödeme sistemi SWIFT yasağı getirdi. Rusya'nın AB sermaye ve finans piyasalarına erişimi kısıtlandı ve Rusya Merkez Bankası ile yapılan işlemler engellendi. Ayrıca, Rus vatandaşlarının AB bankalarına yüksek mevduat yatırmaları da engellenmiş oldu.
Enerji Sektörüne Yönelik Yaptırımlar:
Rusya'nın enerji ihracatına yönelik kısıtlamalar, deniz yoluyla yapılan petrol ve petrol ürünleri taşımacılığını ve sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) ihracatını kapsıyor. Ayrıca, AB'ye enerji sektörü için mal ve teknoloji ihracatı yasağı da getirildi.
Ulaştırma Yaptırımları:
AB hava sahası, tüm Rus uçaklarına kapatılırken, AB limanları da Rus gemilerine kapatıldı. Bunun yanı sıra, Rus kara yolu taşımacılığı durduruldu ve Rus gemilerine çeşitli hizmetlerin sunulması yasaklandı.
Savunma ve Teknoloji Yaptırımları:
Rusya'ya sivil ve askeri çift kullanımlı mal ve teknoloji ihracatı yasaklandı. Ayrıca, bilişim, elektronik, optik bileşenler, silah ve mühimmat gibi stratejik ürünlerin ihracı da engellendi.
Ticaretin Geleceği ve AB'nin Stratejisi
AB, Rusya ile olan ticaretini tamamen sonlandırmamakla birlikte, bazı kritik ürünlerde, özellikle doğal gaz ve LNG gibi enerji ürünlerinde ticarete devam etmeyi tercih etti. Bununla birlikte, uygulanan yaptırımlar ve ticaretin daralması, Rusya'nın AB ekonomisi ile olan bağlarını zayıflattı.
Bu değişen dinamikler, AB'nin gelecekteki enerji güvenliği ve ticaret stratejilerini yeniden şekillendirebilir. AB, alternatif enerji kaynaklarına yönelerek, Rusya ile olan bağımlılığını azaltmayı ve daha sürdürülebilir ticaret ilişkileri kurmayı hedefliyor.
Sonuç olarak, AB ve Rusya arasındaki ticaret, Ukrayna'daki savaş ve uygulanan yaptırımlar nedeniyle büyük bir daralma yaşasa da, ticaretin tamamen sona ermesi beklenmiyor. Özellikle enerji sektöründeki bağımlılık, iki tarafın ticaret ilişkilerini şekillendirmeye devam edecek gibi görünüyor.
