Artan pırlanta fiyatları ve gelişen üretim teknolojileri, kuyumculuk sektöründe yeni bir krizi tetikledi. Laboratuvar ortamında üretilen sentetik pırlantalar artık doğal taşlardan neredeyse ayırt edilemez hale geldi. Görünüm, parlaklık ve kesim açısından birebir benzerlik taşıyan bu taşlar, tecrübeli kuyumcuları bile yanıltıyor. Uzmanlara göre “Lab Grown Diamond (Laboratuvarda Büyütülmüş Pırlanta)” olarak bilinen bu taşlar, kimyasal yapısı itibarıyla doğal pırlantayla tamamen aynı olsa da, doğada milyonlarca yılda değil, laboratuvar ortamında birkaç haftada üretiliyor. Doğal pırlanta ile sentetik pırlanta arasındaki fark, gözle ya da geleneksel testlerle anlaşılamıyor. Bu taşlar, ancak gelişmiş gemoloji laboratuvarlarında yapılan atomik analizlerle ayırt edilebiliyor.
Kuyumcular bile yanılabiliyor
Pırlanta piyasasında artan sahtecilik vakaları, yalnızca tüketicileri değil, kuyumcuları da mağdur ediyor. Birçok satıcı, laboratuvar üretimi taşları gerçek pırlanta sertifikalarıyla karıştırarak piyasaya süren kötü niyetli kişilerden şikayetçi. İstanbul Kuyumcular Odası Başkanı Mustafa Atayık, sektörde ciddi bir uyarıda bulunuyor: “Bugün laboratuvar pırlantaları, doğal taşlarla neredeyse birebir aynı görünüyor. Kuyumcu arkadaşlarımız bile cihaz kullanmadan farkı tespit edemiyor. Bu taşların doğal pırlanta olarak astronomik fiyatlara satılması, en büyük tehlike.”
Sertifika sahteciliği tehlikesi büyüyor
Pırlantanın gerçekliğini belgeleyen sertifikalar da sahtecilerin yeni hedefi haline geldi. Dünyaca ünlü sertifikasyon kurumları HRD Antwerp ve GIA (Gemological Institute of America) adına düzenlenen sahte belgeler piyasada dolaşmaya başladı. Sektör temsilcisi Mahmut Özkök, yaşadığı olayı şöyle anlattı: “Bir müşterinin pırlantasını satın alacaktık, sertifikası da vardı. Ancak cihaz testinde taş kırmızı ışık verdi. O an laboratuvar pırlantası olduğunu fark ettik. Artık sertifikaların bile sahtesi var.”
Uzmanlardan altın tavsiyeler
Uzmanlara göre tüketiciler, mağduriyet yaşamamak için şu noktalara dikkat etmeli:
- Uluslararası geçerli sertifika (HRD veya GIA) talep edilmeli.
- Kuyumcunun kendi sertifikasına güvenilmemeli.
- Laboratuvar testi yapılmadan taş satın alınmamalı.
- Satın alma belgesi mutlaka resmi fatura ile alınmalı.
Ayrıca Türkiye’deki Gemoloji Laboratuvarı Türkiye (GLT), hem doğal hem de laboratuvar pırlantalarına uluslararası geçerliliği olan sertifikalar veriyor. GLT, laboratuvar pırlantalarına özel renkli sertifikalar hazırlayarak tüketicilerin ayırt etmesini kolaylaştırıyor.
Gerçek pırlanta ile sentetik pırlanta arasındaki uçurum
Sektör temsilcilerine göre fiyat farkı 1’e 20’ye kadar çıkabiliyor. Doğal bir pırlanta 200 bin TL’ye satılırken, aynı büyüklükteki laboratuvar pırlantası 10-15 bin TL civarında fiyatlandırılıyor. Bu fark, sahtecilerin laboratuvar pırlantalarını “gerçek” gibi satma eğilimini artırıyor.
Tek fark: Atomik düzeyde
Gemoloji uzmanları, laboratuvar pırlantalarının doğal taşlardan ayırt edilmesinin ancak atomik incelemelerle mümkün olduğunu belirtiyor. Doğal pırlantalar milyarlarca yıl süren jeolojik süreçlerin sonucu oluşurken, laboratuvar pırlantaları yüksek basınç ve ısı altında, haftalar içinde üretiliyor. Uzmanlar yalnızca pırlantada değil, çeyrek altınlarda da sahteciliğin arttığını bildiriyor. Kuyumcular, gram altınlarda sahteliğe nadir rastlandığını ancak çeyrek altınların kaplama ve baskı farkları nedeniyle sık sık taklit edildiğini söylüyor.
Atayık’tan uyarı: “Her parlak taş pırlanta değildir”
Atayık, sektör genelinde artan bilinçsizlikten dolayı hem kuyumcuları hem de tüketicileri dikkatli olmaya çağırıyor: “Her kırmızı taş yakut, her yeşil taş zümrüt, her parlak taş da pırlanta değildir. Gözle güvenmek yerine laboratuvar testi yaptırmak artık zorunluluk haline geldi.”
