Sebze ve meyve fiyatları üretici çıkışında düşerken, tüketiciye ulaşan fiyatlar yüksek kalmaya devam ediyor. İstanbul, Antalya ve Adana hal başkanları, bu çarpıklığın önüne geçmek ve vatandaşın ucuz ürüne doğrudan ulaşmasını sağlamak için kritik bir öneride bulundu: Hallerin doğrudan halka açılması.
2025 yılının ilk yarısında bazı sebze fiyatlarında yüzde 30’a varan düşüş yaşanmasına rağmen, bu gerileme market ve pazar tezgahlarına yansımadı. Halde 10 liraya çıkan ürün markette 50 liraya kadar yükseliyor. Üç büyük şehirdeki hal yöneticileri, bu dengesizliğin sebebini sistem dışı satışlar, yetersiz denetim ve üretici ile tüketici arasında giderek açılan mesafeye bağlıyor.
“Fiyat Düşüyor Ama Ürün Satılmıyor”
İstanbul Halciler Derneği Başkanı Numan Duyan, tüketiciye doğrudan satışın hem fiyatları düşüreceğini hem de üreticiyi destekleyeceğini belirtti. Hallerin sistematik olarak işlevsizleştirildiğini savunan Duyan, “Bize karşı yanlış bir algı var. Biz üretici adına aracı rolü üstleniyoruz ve yasal olarak yüzde 8’den fazla komisyon alamıyoruz. Ancak büyük zincirler üreticiden doğrudan alım yapıp kayıt dışı çalıştığı için ne üretici ne de tüketici kazanıyor” dedi.
“Tarlada 1 Lira, Markette 10 Lira”
Antalya Yaş Sebze ve Meyve Komisyoncular Derneği Başkanı Nevzat Akcan ise sistemin çökme noktasına geldiğini vurguladı: “Marketler bizden değil, doğrudan üreticiden alım yapıyor. Ama fiyat farkı uçurum gibi. Tarlada 1 liraya çıkan ürün, markette 10 liraya satılıyor. Bu zincir kırılmazsa tüketici hiçbir zaman ucuza ürün yiyemez.”
“Bu Kış Raflar Boş Kalabilir”
Adana Kabzımallar Esnaf Odası Başkanı Mahsun Doğan da işin sosyal ve ekonomik yönüne dikkat çekti. Üreticinin büyük zarar ettiğini belirten Doğan, “Bugün para kazanamayan çiftçi seneye ekmeyecek. Bu kez ürün azlığı yaşanacak, fiyatlar tavan yapacak. Ama yine suç çiftçiye yüklenecek. Oysa bu bir üretim krizi ve çözüm çok net: Devlet hallerde düzenleme yapmalı, denetimi artırmalı, tüketiciye doğrudan satış kanallarını açmalı” dedi. Girdi maliyetlerindeki artışı da vurgulayan Doğan, “Gübre üç katı, ilaçlama dört katı, işçilik iki katı arttı ama ürün fiyatları yarı yarıya düştü. Bu denklem sürdürülemez” ifadelerini kullandı.
