Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2024 yılı Aralık ayına ilişkin dış ticaret endekslerini açıkladı. Verilere göre, ihracat birim değer endeksi yüzde 1, ithalat birim değer endeksi ise yüzde 0,7 artış gösterdi. İhracat miktar endeksi yıllık bazda yüzde 1,1 artarken, ithalat miktar endeksindeki artış yüzde 10,2 oldu.
İhracat Birim Değer Endeksinde Sınırlı Artış
Aralık 2024’te ihracat birim değer endeksi, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 1 oranında artış kaydetti. Alt kalemler incelendiğinde, en dikkat çekici yükseliş gıda, içecek ve tütün grubunda yaşandı. Bu grupta yıllık bazda yüzde 8,3’lük bir artış kaydedildi. Ham maddeler (yakıt hariç) ise yüzde 7,6 artış gösterdi.
Öte yandan, yakıtlar kategorisinde yüzde 5,9, imalat sanayisi (gıda, içecek ve tütün hariç) grubunda ise yüzde 0,3’lük düşüş yaşandı. Bu durum, özellikle enerji fiyatlarındaki dalgalanmanın etkisiyle yakıt birim değerlerindeki azalışın devam ettiğine işaret ediyor.
İthalat Birim Değer Endeksi Yüzde 0,7 Arttı
İthalat birim değer endeksi, Aralık 2024’te bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 0,7’lik artış kaydetti. Gıda, içecek ve tütün grubunda ithalat birim değeri yüzde 5 yükselirken, ham maddeler (yakıt hariç) grubunda yüzde 2,6’lık artış görüldü.
Buna karşılık, imalat sanayisinde (gıda, içecek, tütün hariç) yüzde 3,6 ve yakıtlarda yüzde 4,3’lük bir azalış yaşandı. İmalat sanayisinde ithalat birim değerinin düşmesi, döviz kurlarının etkisi ve küresel talepteki değişimlerle bağlantılı olabilir.
İhracat Miktar Endeksi Yüzde 1,1 Arttı
İhracat miktar endeksi, Aralık 2024’te bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 1,1 oranında arttı. Sektörlere bakıldığında, gıda, içecek ve tütün grubunda yüzde 7, ham maddeler (yakıt hariç) kategorisinde yüzde 7,3, yakıtlarda ise yüzde 8 oranında düşüş yaşandı. Buna karşılık, imalat sanayisinde (gıda, içecek ve tütün hariç) yüzde 4,8’lik bir artış kaydedildi.
Bu veriler, Türkiye’nin gıda ve ham madde ihracatında zayıflama yaşarken, sanayi ürünleri ihracatında artış gösterdiğini ortaya koyuyor.
İthalat Miktar Endeksinde Çarpıcı Artış: Yüzde 10,2
İthalat miktar endeksi, Aralık 2024’te yıllık bazda yüzde 10,2 yükseldi. Bu dönemde gıda, içecek ve tütün ithalatı yüzde 5,5 azaldı. Buna karşılık, imalat sanayisi (gıda, içecek ve tütün hariç) ithalatı yüzde 18, ham maddeler (yakıt hariç) yüzde 8,3, yakıt ithalatı ise yüzde 6,9 arttı.
Bu durum, Türkiye’nin üretiminde kullanılan ham madde ve enerji ithalatına olan bağımlılığının sürdüğünü gösteriyor.
Mevsim ve Takvim Etkisinden Arındırılmış Veriler
Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış serilere bakıldığında, ihracat miktar endeksinin Kasım 2024’te 151,4 seviyesindeyken Aralık 2024’te yüzde 3,1 artışla 156,2’ye yükseldiği görüldü. Ancak, takvim etkisinden arındırılmış verilere göre Aralık 2023’te 170,3 olan ihracat miktar endeksi, 2024 yılı Aralık ayında yüzde 2,8 düşüşle 165,5 oldu.
İthalat miktar endeksi ise mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış serilere göre Kasım 2024’te 126,3 iken Aralık 2024’te yüzde 1,6 artarak 128,4’e çıktı. Takvim etkisinden arındırılmış seriye göre Aralık 2023’te 128,3 olan ithalat miktar endeksi, 2024 yılı Aralık ayında yüzde 6,9 artarak 137,2 oldu.
Dış Ticaret Haddinde Hafif Artış
İhracat birim değer endeksinin ithalat birim değer endeksine bölünmesiyle hesaplanan dış ticaret haddi, Aralık 2023’te 84,8 seviyesindeyken 2024 yılı Aralık ayında 85’e yükseldi. Bu, Türkiye’nin ihracat fiyatlarının ithalat fiyatlarına oranla bir miktar iyileştiğini gösterse de, dış ticaret haddinin hâlâ düşük seviyelerde seyretmesi, ithalatın değer olarak ihracata kıyasla daha yüksek kalmaya devam ettiğini ortaya koyuyor.
Genel Değerlendirme: Dış Ticarette Karışık Seyir
Aralık 2024 verileri, Türkiye’nin dış ticaretinde karmaşık bir tablo ortaya koyuyor. İhracat miktarındaki sınırlı artışa karşın ithalat miktarındaki yüksek artış, dış ticaret açığının genişlemeye devam edebileceğine işaret ediyor.
Özellikle, ham madde ve sanayi ürünleri ithalatındaki yükseliş, üretim sektörünün dışa bağımlılığının sürdüğünü gösteriyor. Yakıt ithalatındaki artış da enerji talebinin yüksek kaldığını ortaya koyarken, ihracatta gıda ve ham madde sektörlerindeki gerileme dikkat çekiyor.
Önümüzdeki dönemde küresel ekonomik koşullar, döviz kuru hareketleri ve Türkiye’nin ihracat stratejileri dış ticaret dengesi üzerinde belirleyici olacak.
