Türkiye’de yoksulluk giderek kalıcı bir hale gelirken, sosyal yardımlara olan bağımlılık her yıl daha da artıyor. Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nın son verileri, ekonomik daralma, yüksek enflasyon ve gelir eşitsizliğinin etkisiyle toplumun geniş kesimlerinin geçimini artık sosyal desteklerle sağladığını ortaya koydu. 2024 itibarıyla 3 milyon 537 bin 185 hane, yani yaklaşık 11 milyon 672 bin kişi, düzenli sosyal yardım alıyor. Bu rakam, 12 yıl önceki tabloyla kıyaslandığında ciddi bir sıçrama anlamına geliyor: 2012’de 2 milyon 171 bin 614 hane yardım kapsamındaydı. Artış oranı yüzde 63. 2012’de Türkiye nüfusu 75,6 milyon iken, 2024’te 85,6 milyona çıktı. Ancak nüfus yalnızca yüzde 13 artarken, yardıma muhtaç hane sayısındaki artış bunun neredeyse beş katı oldu. TÜİK verilerine göre ortalama hane halkı büyüklüğü 2012’de 3,8 kişiydi, 2024’te ise 3,3’e düştü. Buna göre 2012’de yaklaşık 8 milyon 250 bin kişi, 2024’te ise 11 milyon 670 bin kişi düzenli yardımlardan yararlanıyor. Bu tablo, nüfusun yüzde 13,6’sının artık düzenli sosyal yardımlarla yaşamını sürdürdüğünü gösteriyor. Başka bir ifadeyle, her 7 kişiden biri sosyal destek programlarına bağımlı hale geldi.
Enflasyon ve Alım Gücü Düşüşü Derinleşen Sorunu Besliyor
Artan yaşam maliyetleri, kira ve gıda fiyatlarındaki yükseliş, düşük gelirli haneleri doğrudan etkiliyor. Enflasyonun yüksek seyretmesi, sosyal yardım programlarının da kapsamını genişletti.
Uzmanlara göre bu durum, “sosyal yardım” sisteminin bir geçim aracına dönüştüğünü, gelir dağılımındaki adaletsizliğin kalıcı hale geldiğini gösteriyor. “Yoksulluk artık geçici değil, yapısal bir sorun haline geldi. Sosyal yardımlar yaşamı idame ettirmenin temel koşulu haline dönüştü.”
Yardım Kalemlerinde Hızlı Artış
Bakanlık verilerine göre, son yıllarda yardım türlerinde de dikkat çekici bir genişleme yaşandı:
- Yakacak yardımı 2024’te 1 milyon 637 bin haneye ulaştı.
- Barınma yardımı 2012’de 16 bin 70 hane iken, 2024’te 21 bin 380 haneye çıktı.
- Aşevi yardımı 2013’te 23 bin 650 kişiyken, 2024’te 65 bin 414 kişiye yükseldi.
- ALO 144 sosyal yardım hattına yapılan başvurular 2013’te 2,1 milyon iken, 2024’te yaklaşık 4,9 milyon oldu.
Yaşlı ve Düşük Gelirli Vatandaşlarda Yardım Yoğunlaştı
65 yaş üstü ve geliri net asgari ücretin üçte birinden az olan vatandaşlara yapılan yaşlı aylığından 737 bin 837 kişi yararlanıyor. Bu da toplumun yaşlanan kesiminde ekonomik güvencesizliğin derinleştiğini gösteriyor. Sosyal yardım programlarının genişlemesi bir yönüyle devletin koruyucu politikasını güçlendirirken, diğer yandan toplumsal refahın zayıfladığının da göstergesi olarak değerlendiriliyor.
Ekonomistler, özellikle son yıllarda gelir dağılımındaki bozulmanın hızlandığını ve çalışan yoksulluğunun yaygınlaştığını vurguluyor.
Türkiye’de sosyal yardıma muhtaç nüfusun artışı, ekonomik kırılganlığın kalıcılaştığını gösteriyor. Artık sadece işsiz ya da dezavantajlı gruplar değil; düzenli geliri olan ama geçim sıkıntısı yaşayan kesimler de sosyal desteklere başvuruyor. Yoksulluk artık bir istatistik değil, toplumsal yaşamın kalıcı bir parçası haline gelmiş durumda.
