2025’in ilk yarısında Türkiye ihracatında dikkat çeken bir tablo ortaya çıktı: Birçok sektörde hem miktarsal hem oransal bazda ciddi pazar kayıpları yaşanıyor. En çok kayıp verilen ülkeler arasında Rusya, ABD ve Çin öne çıkarken; kimyevi maddeler, otomotiv, makine ve mücevher gibi stratejik sektörlerdeki gerileme, dış ticaret dengesine dair soru işaretlerini artırıyor.
Rusya Pazarı Sert Daraldı
Ticaret Bakanlığı ve TİM verilerine göre, 2025’in ilk 6 ayında Rusya Federasyonu’na ihracat yüzde 24,9 azaldı. Bu ülkeye yapılan ihracatta;
- Elektrik-elektronik sektörü yüzde 40,5 kayıp yaşadı.
- Hazır giyim ve konfeksiyon yüzde 36,2,
- Demir-dışı metaller yüzde 32,1,
- Otomotiv sektörü yüzde 58,2 oranında düşüş kaydetti.
Siyasi gelişmelerin ekonomik etkisinin hızla hissedildiği Rusya, en büyük miktarsal kayıpların yaşandığı pazar oldu.
ABD ve Çin’de Sürpriz Kayıplar
ABD’ye yapılan ihracatta genel düşüş yüzde 3 olsa da, bazı sektörler ciddi kayıplar yaşadı:
- Kimyevi maddeler: Yüzde 32,1
- Çelik: Yüzde 28,9
- Halı: Yüzde 13,6
- Makine ve aksamları: Yüzde 10,8
- Mücevher: Yüzde 16,9
Çin’e yapılan ihracat ise yüzde 7,8 düştü. Özellikle madencilik sektörü yüzde 14,1’lik kayıpla öne çıktı. Çin, sektörün ana pazarı olduğu için bu düşüş sektörel bazda büyük önem taşıyor.
Avrupa Pazarlarında da Kayıp Var
Almanya’ya ihracatta toplamda artış görülse de, hazır giyim, tekstil ve yaş meyve sebze gibi ürün gruplarında düşüş yaşandı. Fransa’da çelik, makine, hazır giyim ve mobilya sektörleri geriledi.İspanya, hazır giyimde en büyük miktarsal kaybın yaşandığı ülke oldu.
Sektör Bazlı En Büyük Kayıplar
- Kimyevi Maddeler: ABD ve Hollanda
- Makine ve Aksamları: Rusya ve Özbekistan
- Otomotiv: Rusya
- Çelik: ABD (miktarsal), Kanada (oransal)
- Mücevher: Irak (yüzde 59,6 kayıp)
- Elektrik-Elektronik: Rusya (yüzde 40’ın üzerinde kayıp)
- Tekstil: Belarus
- Mobilya ve Kâğıt: Almanya
Pazar Çeşitliliği Kazanç Getirmedi
Bazı sektörlerde farklı pazarlara yapılan ihracat artışları yaşanan büyük kayıpları telafi edemedi. Özellikle halı, hazır giyim, meyve sebze ve su ürünlerinde toplam ihracatın düşüş eğiliminde olduğu görülüyor. En kritik sorunlardan biri ise bu kayıpların büyük oranda geleneksel ve stratejik pazarlarda yoğunlaşması. İlk 6 ay verileri, ihracatın yalnızca büyüklük değil, sürdürülebilirlik ve çeşitlilik açısından da risk altında olduğunu ortaya koyuyor. Dış ticarette daralan pazarlar, yüksek maliyetler ve jeopolitik gerilimler Türkiye’nin ihracat performansını baskılıyor. Gerek ürün çeşitliliği gerekse alternatif pazarlara yönelimin artırılması, önümüzdeki dönemde ihracat politikalarının temel ekseni olmalı.
