Türkiye’nin en büyük ihracatçı sektörlerinde dış ticaret dengesi son yıllarda belirgin biçimde ithalat lehine bozuluyor. Döviz kuru politikaları, artan maliyetler ve üretim koşullarındaki zorluklar ithalatı cazip hale getirirken, lider sektörlerde ithalat artışı ihracatı geride bırakmaya başladı.
6 Lider Sektörde Denge Kaybı
TÜİK’in Özel Ticaret Sistemi verilerine göre, 2024’te Türkiye’nin toplam ihracatının yüzde 51,3’ünü oluşturan otomotiv, kimya, hazır giyim, elektrik-elektronik, çelik ve demir/demir dışı metallerde ihracatın ithalatı karşılama oranı son iki yılda geriledi. Aynı dönemde, bu sektörlerin toplam ithalattan aldığı pay yüzde 59,8 oldu. 2020-2024 arasında otomotiv ihracatı yüzde 47 artarak 32,4 milyar dolara ulaşırken, ithalat yüzde 107’lik artışla 31,6 milyar dolara çıktı. 2023’e kadar 15-17 milyar dolar bandında seyreden ithalat, son iki yılda 30 milyar doların üzerine sıçradı.
Hazır Giyim Kan Kaybediyor
Hazır giyim ihracatı 2022’de 23,3 milyar dolar ile zirve yaptıktan sonra düşüşe geçti; 2024’te 20,3 milyar dolara geriledi. Son 5 yılda ithalat yüzde 119 artarken, ihracatın ithalatı karşılama oranı 2021’deki yüzde 1255 seviyesinden 2024’te yüzde 580’e indi. Elektrik-elektronik sektöründe 2024’te 16,9 milyar dolar ihracata karşılık 35 milyar dolar ithalat yapıldı. Sektörün dış ticaret açığı 18 milyar doları aştı. İhracatın ithalatı karşılama oranı 2021’de yüzde 55 iken 2024’te yüzde 48,5’e düştü.
Çelik ve Metallerde Ters Rüzgar
Çelik sektörü 2020-2022 döneminde fazla verirken, 2023 ve 2024’te açık verdi. 2024’te ihracat yüzde 27 gerileyerek 1,3 milyar dolar açık oluştu. Demir ve demir dışı metallerde ise 2023’teki fazla, 2024’te 251 milyon dolar açığa dönüştü. 6 sektör arasında ihracatın ithalatı karşılama oranını artırabilen tek sektör kimya oldu. 2024’te ihracat 36 milyar dolar, ithalat 105,6 milyar dolar olurken, oran yüzde 34 ile son 5 yılın zirvesine çıktı. Ekonomistler, lider sektörlerde ithalat baskısının artmasının sanayi üretimi ve cari denge üzerinde risk oluşturduğunu belirtiyor. İhracatın ithalatı karşılama oranındaki düşüşün tersine çevrilmesi için üretim maliyetlerinin düşürülmesi, teknoloji yatırımlarının artırılması ve kur politikasında öngörülebilirliğin sağlanması gerektiği vurgulanıyor.
