Ev sahibi-kiracı ilişkilerinde her dönem gündeme gelen “depozito” uygulaması, son zamanlarda artan uyuşmazlıklarla yeniden tartışma konusu oldu. Özellikle kira artışları ve tahliye süreçlerinde yaşanan gerginlikler, güvence bedeli olarak alınan depozitoların ne şekilde iade edileceği ya da kullanılıp kullanılamayacağı konusunu tekrar hukuk gündemine taşıdı. Kakıcı & Şimşek Hukuk Bürosu kurucularından Avukat Elvan Kakıcı Şimşek, hem ev sahiplerini hem de kiracıları ilgilendiren depozito uygulamasına dair yasal zemini ve dikkat edilmesi gerekenleri anlattı.
Depozito Nedir?
Türk Borçlar Kanunu’na göre depozito, kira bedeli değil, tamamen kiralama süresince taşınmazın zarar görmesi veya sözleşmeye aykırı bir durum oluşması ihtimaline karşı alınan güvencedir. Av. Kakıcı Şimşek, bu bedelin “gelir kalemi” olmadığını, yalnızca belirli şartlar altında geri iade edilmesi gerektiğini vurguluyor.
Yasal Sınır: En Fazla Üç Aylık Kira Bedeli
Depozito, konut ve çatılı işyeri kiralarında üç aylık kira bedelini aşamaz. Fazlası geçersiz sayılır. Para veya kıymetli evrakla verilen bu güvence, bankada vadeli hesapta tutulmalı ve ev sahibi ancak belirli koşullarda bu paraya ulaşabilir.
Depozitoyu Son Ay Kirasına Saymak Hukuka Aykırı
Kiracılar arasında yaygın bir uygulama olan “depozitoyu son ayın kirası yerine kullanma” alışkanlığı, hukuka uygun değil. Bu durumda kiracı, kira borcunu ödememiş sayılıyor ve ev sahibi hukuki yollara başvurabiliyor. Av. Şimşek, bu hatanın büyük sorunlara yol açtığını hatırlatıyor.
İade Şartları Net
Kiracının sözleşmeye uygun hareket etmesi, taşınmazı hasarsız teslim etmesi ve başka bir borcunun kalmaması durumunda depozito eksiksiz olarak iade edilmelidir. Bu sürecin ispatı için “anahtar teslim tutanağı” gibi yazılı belgelerin kullanılması öneriliyor.
İade Tutarı Güncellenmeli mi?
Yargıtay içtihatlarına göre, depozito iadesinde sözleşme tarihi esas alınır. Ancak taraflar aralarında “aynı tutarın aynen iadesi” şeklinde açık bir hüküm koymuşsa, güncelleme yapılmaksızın o tutar iade edilir. Bu durum sözleşme serbestisi kapsamında değerlendirilir.
Banka Hesabındaki Teminatın Koruma Süresi
Depozito, tarafların yazılı rızası, kesinleşmiş mahkeme kararı ya da icra takibi olmadan bankadan çekilemez. Kira sözleşmesi sona erdikten sonra ev sahibi üç ay içinde bu parayla ilgili yasal işlem başlatmazsa, banka parayı kiracıya iade etmekle yükümlüdür.
Anlaşmazlıklardan Kaçınmak İçin Ne Yapmalı?
Av. Elvan Kakıcı Şimşek, kira sözleşmelerinin yazılı ve net şekilde düzenlenmesi, teslim-tesellüm süreçlerinin kayıt altına alınması ve tarafların yasal haklarının farkında olması gerektiğini belirtiyor. Bu önlemler, olası hukuki uyuşmazlıkların önüne geçilmesini sağlıyor.
