Çin'in elektrikli araçlarına karşı gümrük duvarları yükseliyor

Avrupa Birliği (AB) ülkeleri, 4 Ekim 2024’te verdikleri kararla Çin menşeli elektrikli otomobillere yönelik ilave gümrük tarifelerini onaylayarak, ulusal otomobil endüstrilerini koruma yolunda önemli bir adım attılar. Bu karar, AB ülkelerinin Çin'in elektrikli araç üretimindeki artışı ve Avrupa pazarında yükselen rekabet karşısında yerli sanayilerini savunma yönünde attıkları bir adım olarak dikkat çekiyor. Çinli elektrikli otomobil üreticilerinin dünya çapında hızla pazar payı kazanması, özellikle Avrupa'da büyük bir tartışma yarattı.

AB'nin Yeni Gümrük Tarifeleri

AB Komisyonu, Çin’den ithal edilen elektrikli araçlar hakkında sübvansiyon soruşturmasını tamamlamasının ardından, bu araçlara karşı geçici olarak yüzde 35'e varan ek gümrük tarifeleri uygulanmasını kararlaştırdı. Yeni tarifelere göre, Çinli üreticilerden Tesla'nın Çin'de ürettiği modeller için yüzde 7,8, BYD için yüzde 17, Geely için yüzde 18,8, işbirliği yapan üreticilere yüzde 20,7, işbirliği yapmayan devlete ait SAIC Motor ve diğer şirketlere ise yüzde 35,3 ek vergi uygulanacak. AB daha önce Çin'den ithal edilen elektrikli araçlara standart yüzde 10 gümrük vergisi uyguluyordu. Ancak bu yeni düzenleme, özellikle Çinli elektrikli araç üreticilerinin AB pazarında genişlemesine karşı bir koruma önlemi olarak görülüyor.

Çin'in Elektrikli Araç Üretimindeki Gücü

Çin, 2023 yılında dünyadaki elektrikli araç üretiminin yaklaşık yüzde 58'ini gerçekleştirdi. Bu üretim, global elektrikli araç satışlarının yüzde 70’ini oluşturuyor. Çinli üreticiler, elektrikli araçlarda büyük fiyat avantajları sunarak, Avrupa'da da hızla pazar paylarını artırıyordu. AB Komisyonu, bu durumu "kapasite fazlası üretim" olarak tanımlıyor ve Çin’in devlet destekli sanayi politikalarının küresel piyasalarda fiyatları etkileme potansiyeline dikkat çekiyor. Elektrikli araç üretiminde aşırı kapasite yaratılması, Çin'in dünya pazarlarında fiyat baskısı yaratıyor, bu durum ise pek çok ülkenin yerli sanayilerine tehdit oluşturuyor. ABD Hazine Bakanı Janet Yellen, Nisan ayında yaptığı Çin ziyaretinde, elektrikli araç üretimi de dahil olmak üzere bazı sektörlerdeki aşırı devlet desteklerinin, küresel ekonomik riskler oluşturduğuna dikkat çekmişti. Yellen, bu tür yatırımların dünya genelinde fiyatları köklü şekilde değiştirebileceğini ve bunun bir tehdit oluşturabileceğini vurgulamıştı.

AB Ülkelerinin Farklılaşan Çıkarları

AB içinde ise bu kararın kabulü konusunda ülkeler arasında farklı görüşler öne çıktı. AB ülkelerinin 27'sinden 10'u yeni tarifelere destek verirken, 5'i karşı oy kullandı, 12 ülke ise çekimser kaldı. Büyük otomotiv üreticilerine sahip ülkeler, özellikle Almanya, bu gümrük tarifelerine karşı çıkarken, Fransa ve İtalya gibi ülkeler destek verdi. Almanya, Çin ile büyük ticaret ilişkilerine sahip ve ülke içindeki otomotiv sanayisi Çin’de büyük ölçekte üretim yapıyor. Bu nedenle Almanya, uygulamaların kendi çıkarlarına zarar vereceği endişesiyle, AB içindeki diğer ülkeleri ikna etmeye çalıştı. Almanya Başbakanı Olaf Scholz, AB’nin bu konuda temkinli adımlar atması gerektiğini ve Çin ile elektrikli araçlar konusunda müzakerelerin devam etmesi gerektiğini savundu.

Küresel Etkiler ve Diğer Ülkeler

AB ve ABD’nin yanı sıra, birçok ülke de Çin’den ithal elektrikli araçlara karşı gümrük tarifelerini artırıyor. ABD, Mayıs 2024’te Çin’den ithal edilen elektrikli araçlar da dahil olmak üzere birçok ürüne yüzde 100’e varan ek gümrük tarifeleri getirdi. Kanada da Çin’den ithal elektrikli araçlara, alüminyum ve çelik ürünlerine 1 Ekim 2024 itibariyle yüzde 100 ek gümrük vergisi uygulamaya karar verdi. Brezilya ise Çin’den ithal edilen elektrikli araçlara uyguladığı tarifeleri aşamalı olarak artırma kararı aldı. Türkiye de bu süreçte benzer adımlar atarak, Çin'den ithal edilen elektrikli araçlara Mart 2023’te yüzde 40 ilave gümrük vergisi getirdi. Bu düzenleme, Türkiye’nin yerli otomotiv sanayisini koruma stratejisinin bir parçası olarak dikkat çekiyor. Türkiye, bu politikasını uygulayarak Çinli otomobil üreticilerinin pazara daha az hakim olmasını hedefliyor.

Çin’in Yanıtı: "Yerelleştirme"

Çin, bu gümrük tarifelerine karşılık olarak, kendi elektrikli araç üretim tesislerini Avrupa’da kurma yönünde adımlar atıyor. Çinli üreticiler, Avrupa’da fabrikalar kurarak araçlarını yerel pazarda gümrüksüz satmayı planlıyor. Örneğin, BYD, Macaristan’da ilk Avrupa fabrikasını kurma kararını alırken, Chery de İspanya'da üretim yapmak üzere bir yerel ortakla anlaşma imzaladı. Türkiye de bu stratejinin hedef ülkelerinden biri olarak öne çıkıyor. Çinli BYD, 8 Temmuz 2024’te Türkiye’de yaklaşık 1 milyar dolar değerinde bir yatırım yapma kararı almıştı. Chery'nin de Türkiye'de yatırım yapmak üzere son aşamada görüşmelerde bulunduğu belirtiliyor.

Sonuç: Küresel Ekonomide Yeni Dengeler

Çin'in elektrikli araç üretimi, küresel yeşil dönüşümün merkezinde yer alırken, ülkeler arasındaki gümrük tarifesi artışları, bu dönüşümün ekonomi üzerindeki etkilerini yeniden şekillendiriyor. Gümrük tarifelerinin artması, Çin'in küresel pazar payını koruma çabalarıyla birleşince, elektrikli araç sektöründe büyük bir dönüşüm yaşanacak. Avrupa, ABD ve diğer gelişen ekonomiler, Çin’in elektrikli araç üretimindeki yükselişine karşı sanayilerini koruma adına farklı stratejiler geliştiriyor. Ancak bu durum, aynı zamanda elektrikli araçların daha yaygın hale gelmesini ve yeşil enerji dönüşümünü hızlandıracak yeni fırsatlar da yaratabilir.