Türkiye’de hayvancılık sektörü, son yılların en ağır salgın krizlerinden biriyle karşı karşıya. Uzun süredir görülmeyen SAT-1 tipi şap virüsünün yeniden ortaya çıkması, üreticiyi tedirgin ederken, süt ve et fiyatlarında yeni bir artış dalgasının da kapıda olduğu belirtiliyor. Bursa Damızlık Sığır Yetiştiricileri Birliği Başkanı Sencer Solakoğlu, hastalığın yayılma hızına dikkat çekerek tabloyu “gıda güvenliğini tehdit eden bir pandemi” olarak tanımladı. Solakoğlu’na göre, vaka sayıları resmi verilerde açıklanandan çok daha yüksek: “Birçok bölgede üretici çaresiz. Gerçek vaka sayısı açıklananın çok üzerinde. Üretici korkudan ihbarda bulunmuyor çünkü bazı bölgelerde vakalar bildirildiğinde tüm sürü imha ediliyor.” Solakoğlu, AB’nin tampon bölge olarak kabul ettiği Trakya’da bir vaka görülmesi halinde tüm sürülerin itlaf edilmesinin üreticiyi sessizliğe ittiğini belirterek, “Korkudan ölen hayvanların küpesi kesilip meraya atılıyor, bu da gerçek tabloyu gizliyor,” dedi.
Aşı Yetersiz, Uygulama Hatalı
Salgının Kurban Bayramı öncesinde fark edilmesine rağmen hayvan hareketliliğinin durdurulmaması, virüsün kısa sürede tüm ülkeye yayılmasına yol açtı. Solakoğlu’na göre asıl sorun yalnızca aşı eksikliği değil, uygulamadaki ciddi hatalar da oldu: “Yeterli aşı üretilemedi ve ithal edilmedi. Bazı bölgelerde aynı enjektörle birden fazla hayvana aşı yapıldı. Bu, hastalığın yayılmasını hızlandırdı. Köylü ‘aşıdan sonra hayvanım hastalandı’ diyor, bu yüzden aşıya karşı tepki oluştu.” Ayrıca, antikor taramalarının yapılmaması da eleştirilerin odağında. İlk aşıdan sonra antikor seviyesi ölçülmediği için bağışıklık sürecinin izlenemediğini vurgulayan Solakoğlu, “Şap Enstitüsü’ne gönderilen kan örneklerinin sonuçları üreticiyle paylaşılmıyor, bu bir yönetim hatası,” dedi.
Maliyetler Arttı, Süt Üretimi Yarıya Düştü
Solakoğlu’na göre bir hayvanın antikor testi 627 TL, şap aşısının bir dozu ise 27,5 TL. Bu maliyetlerin altından kalkamayan birçok üretici, sürüsünü küçültmeye başladı. Hastalığın süt verimini ciddi biçimde düşürdüğünü belirten Solakoğlu, önümüzdeki iki ayda sert fiyat artışlarının kaçınılmaz olduğunu dile getirdi: “Süt üretimi birçok işletmede yarı yarıya azaldı. Kasımda yüzde 10, aralıkta yüzde 15 civarında fiyat artışı bekliyorum.” CHP Kars Milletvekili İnan Akgün Alp, şap hastalığının özellikle Kars, Ardahan, Ağrı ve Iğdır gibi illerde ciddi yıkıma yol açtığını belirtti. Alp, hastalık batı illerine yayılana kadar konunun yeterince gündeme alınmadığını vurguladı: “Üreticilerin zararlarını tespit edecek bir komisyon kurulmalı. Aşılar ücretsiz yapılmalı, borçlar ertelenmeli. Bu kriz yalnızca üreticiyi değil, gıda zincirinin tamamını etkiliyor.”
Sektör Alarmda: “İkinci Dalga Kapıda”
Uzmanlara göre, yetersiz aşılama, kontrolsüz hayvan hareketliliği ve ihbar korkusu, ikinci dalganın önünü açıyor. Veteriner otoriteler, eğer gerekli önlemler hızla alınmazsa, Türkiye’de süt ve et arzında ciddi düşüşler yaşanabileceği konusunda uyarıyor. Şap virüsünün yeniden güç kazanması, yalnızca hayvancılık sektörünü değil; gıda fiyatlarını, enflasyonu ve tedarik zincirini de doğrudan etkileyebilir.
