Türkiye makine sektöründe ihracat artış gösterirken üretim tarafında önemli düşüşler yaşanıyor. Makine İhracatçıları Birliği (MAİB) verileri, 2025 yılının ilk yarısında makine ihracatının değer bazında yüzde 0,3 artışla 13,7 milyar dolara yükseldiğini gösterirken, miktar bazında ise yüzde 5,7 azaldığını ortaya koyuyor. Bu durum, kilogram başına ortalama birim fiyatın yüzde 6,3 artarak 7,8 dolara yükselmesiyle açıklanıyor.
En yüksek ihracat Almanya’ya gerçekleştirildi; 1,5 milyar dolarla Almanya, ardından 871 milyon dolar ile ABD ve 593 milyon dolarla İtalya sektörde öne çıkan pazarlardan oldu. Almanya’ya ihracat yüzde 0,8, ABD’ye yüzde 3 ve İtalya’ya yüzde 11,8 artış gösterdi. Buna karşın Rusya’ya yapılan ihracatta yüzde 36,4’lük sert bir düşüş yaşanırken, Fransa ve Romanya gibi diğer pazarlarda yüzde 20’nin üzerinde artışlar gözlendi. Alt sektör bazında ise içten yanmalı motor ve aksamları ihracatı yüzde 5 artışla 1,2 milyar dolara yükselirken, inşaat ve madencilik makinelerinde 167 milyon dolarlık kayıp yaşandı.
MAİB Başkanı Kutlu Karavelioğlu, ABD’nin ticaret politikalarındaki sertleşmeler ve AB’nin Çin’e yönelik korumacı önlemlerinin küresel tedarik zincirlerinde belirsizlik yarattığını ve Türkiye’nin Çin’e bağımlılığı azaltmada önemli bir alternatif haline geldiğini vurguladı. Almanya’daki makine ve tesis mühendisliği sektöründe siparişlerin artmaya başlaması ve AB’nin makine yatırımlarında orta vadeli genişleme eğilimi umut verici gelişmeler olarak öne çıkıyor.
Ancak üretim tarafında ciddi sıkıntılar mevcut. Mayıs ayında makine üretimi yüzde 9,3 düşerken, haziran ayındaki kapasite kullanım oranı yüzde 68,6’ya geriledi. Karavelioğlu, bu verilerin sektörün telafisi zor kayıplarla karşı karşıya olduğunu gösterdiğini belirtti. Üretici firmaların karlılıklarında da ciddi düşüşler yaşanıyor. İSO İkinci 500’de makine üreticilerinin satış gelirleri artış gösterse de, karlılık oranları üretici fiyat endeksinin altında kalarak reel büyümeyi yansıtmıyor.
Yüksek faiz oranlarının sanayinin verimliliğini ve karlılığını olumsuz etkilediğine dikkat çeken Karavelioğlu, “Faizin enflasyon karşısındaki reel getirisi tarihi zirvelerde. Üretimde riskler büyürken faaliyet karlarının düşüklüğü sürdürülebilir değil. TÜİK’in istihdam verileri de sanayide küçülmeyi teyit ediyor. Sanayi küçülürken inşaat ve hizmet sektörleri büyüyor, tüketim ise ithalat üzerinden devam ediyor. Yani yüksek faiz sanayinin bereketini kaçırıyor” dedi.
Genel olarak makine sektörü, ihracatta hafif iyileşme sinyalleri verirken, üretimdeki düşüş ve finansal baskılar nedeniyle zorlu bir süreçten geçiyor. Sektörün sürdürülebilir büyümesi için yatırım ortamının iyileştirilmesi, finansmana erişimin kolaylaştırılması ve üretim kapasitesinin artırılması büyük önem taşıyor.
