Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB), 2024 yılında kayıt dışı ekonomiyle mücadele çalışmalarında büyük bir başarı elde etti. Yıl boyunca gerçekleştirilen 1 milyon 125 bin 410 saha denetimi sonucunda, 7,4 milyar lira ceza kesildi ve 132,5 milyar liralık kayıt dışı hasılat için mükelleflerden izahat talep edildi.
Kayıt Dışılıkla Mücadelede Yeni Dönem
Hazine ve Maliye Bakanlığı’na bağlı Gelir İdaresi Başkanlığı, kayıt dışı ekonominin önlenmesi amacıyla 2024 yılında saha denetimlerini artırdı. Başkanlık, vergi kaybını önlemek ve uyumsuz mükellefleri tespit etmek için ileri analiz yöntemleri kullandı. Denetlenecek mükellef grupları, detaylı analizler ve sahadan gelen ihbarlar doğrultusunda belirlendi.
Bu kapsamda, KDV oran uyumsuzluğu, belge düzeni ve ödemelerin kayıtlarla uyumu gibi unsurlar titizlikle incelendi. Ayrıca, bandrollü ürünler ve akaryakıt sektörüne yönelik denetimlerle kayıt dışı faaliyetlerin önüne geçildi.
32 Bin Kişi Kayıt Dışı Çalışırken Yakalandı
Denetimler sırasında, 32 bin 255 kişinin hiçbir vergi kaydı olmadan tamamen kayıt dışı çalıştığı ortaya çıktı. Bu tespitlerin ardından, gerekli işlemler tamamlanarak 10 milyar lira vergi tahakkuk ettirildi.
Gelir İdaresi, sahadaki bu denetimlerin yanı sıra mükelleflerin kira gelirlerini de mercek altına aldı. 2024 yılında gerçekleştirilen kira denetimleriyle 376 bin yeni mükellefin beyanname vermesi sağlandı ve kira beyannamesi verenlerin sayısında %26 oranında artış yaşandı. Ayrıca, 55 bine yakın mükellef geçmiş yıllara ait kira gelirlerini beyan ederek toplamda 3,1 milyar liralık kira geliri bildirdi.
Bandrollü Ürünlerde Kaçakçılık Azalıyor
Tütün ve alkollü içkilerde kaçakçılığı önlemek amacıyla uygulanan bandrol sistemi, 2024 yılında etkin bir şekilde devam ettirildi. Bandrol ekipleri, 16 milyondan fazla sigara ve alkollü içkiyi denetledi. Kaçak olduğu tespit edilen 2 milyon ürün ile 120 milyon dal makaron kolluk kuvvetlerine bildirilerek adli süreç başlatıldı.
132,5 Milyar Liralık Hasılat İçin İzaha Davet
Gelir İdaresi, nakit kullanımının yoğun olduğu sektörlerde izaha davet ve gönüllü uyum süreçlerini de hayata geçirdi. Fiziki ve sanal POS cihazlarının usulsüz kullanımı, IBAN yoluyla yapılan kayıt dışı tahsilatlar gibi durumlar detaylı bir şekilde analiz edildi. Tespit edilen 132,5 milyar liralık kayıt dışı hasılat için 137 bin 25 mükellef ile iletişime geçildi. İlk aşamada, 27,3 milyar liralık kayıt dışı hasılat, 252 bin 322 beyanname ile kayıtlara dahil edildi.
Bakan Şimşek’ten Vergi Uyum Çağrısı
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, kayıt dışı ekonomiyle mücadelenin kararlılıkla süreceğini vurguladı. Şimşek, "Geçtiğimiz yıl yaptığımız düzenlemelerle vergi cezalarının etkinliğini artırdık. Kayıt dışı çalışan mükelleflere artırımlı cezalar öngördük ve uyumsuzluklara yönelik cezai yaptırımlar getirdik. Bu yıl da denetimlerimizi artırarak, yeni nesil analiz teknikleriyle daha güçlü bir mücadele yürüteceğiz." dedi.
Şimşek, denetimlerde vergiye gönüllü uyumun da gözetileceğini belirterek, "Vergide adalet ve verimlilik ilkesi çerçevesinde mükelleflerin gönüllü uyum süreçlerine katılımını teşvik ederken, kayıt dışı ekonomiyle mücadelede caydırıcı adımlarımızı sürdüreceğiz." ifadelerini kullandı.
2024 Yılında Yeni Hedefler
Gelir İdaresi Başkanlığı, 2024 yılında elde edilen sonuçlardan hareketle kayıt dışılıkla mücadelede daha etkin ve kapsamlı adımlar atmayı hedefliyor. Özellikle nakit kullanımının yoğun olduğu sektörlerde denetimlerin artırılacağı ve bandrollü ürünlere yönelik takiplerin sıkılaştırılacağı bildirildi.
Bu kapsamda hem gönüllü uyumu artırmaya yönelik teşvikler hem de caydırıcı cezai yaptırımların yeni bir safhaya taşınacağı ifade edildi.
