ABD, İran’ın insansız hava aracı (İHA) ve balistik füze programına destek sağladığı iddia edilen geniş bir uluslararası tedarik zincirine yönelik yeni bir yaptırım paketi açıkladı. Washington’un duyurduğu karar kapsamında Türkiye’de faaliyet gösteren 7 şirket, İran’a yönelik teknoloji ve parça akışında rol aldıkları gerekçesiyle yaptırım listesine dahil edildi. ABD Hazine Bakanlığı’nın açıklamasına göre yaptırımlar; Türkiye, İran, Birleşik Arap Emirlikleri, Çin, Hong Kong, Hindistan, Almanya ve Ukrayna’da faaliyet gösteren toplam 32 kişi ve kuruluşu kapsıyor. Bu kurum ve kişilerin, İran’ın uzun menzilli füze sistemleri ve Shahed tipi İHA’lar için gerekli parçaların tedarikinde rol aldığı, bu nedenle programın operasyonel kapasitesinin sürdürülebilirliğine katkı sunduğu belirtildi. Washington yönetimi, söz konusu ağların yalnızca bölgesel güvenliği değil, aynı zamanda Kızıldeniz'deki ticari gemiler ve ABD ile müttefik güçlerin güvenliğini de tehdit ettiğini vurguladı.
Türk Şirketleri Neden Listeye Alındı?
Hong Kong merkezli iki şirket—Qian Xi Long ve Hin Yun—İran’ın Shahed-131 ve Shahed-136 İHA’larında kullanılan motorların üreticisi olan Mado adlı kuruluşun tedarik sürecinde yer almakla suçlanıyor. ABD makamları, bu iki şirketin Türkiye’deki çeşitli firmalardan yüz binlerce dolar tutarında ödeme aldığı, bu finansal akışın da İran’ın İHA programı için gerekli parçaların temin edilmesine zemin oluşturduğunu ifade etti. Bu kapsamda yaptırım listesine alınan Türk şirketleri şunlar oldu:
- Arkedya Gıda
- Intro Oto Yedek Parça
- Own Uçar Gıda
- Royal Yapı İnşaat
- Loris Turizm
- Özkam Nakliyat
- Artaş Gümrükleme
Bu firmaların ABD finans sistemine erişimi yasaklanırken, ABD vatandaşlarının ve şirketlerinin bu kurumlarla ticari ilişkiye girmesi de engellenmiş oldu.
Washington’dan Sert Mesaj
ABD Hazine Bakanlığı açıklamasında, İran’ın bölgedeki askeri kapasitesinin artmasının “bölgesel dengeleri bozduğu” ve ticari güvenliği riske attığı kaydedildi. Özellikle Yemen ve Kızıldeniz hattında artan insansız hava aracı saldırılarının, küresel ticaret güvenliği açısından risk teşkil ettiği vurgulandı. Açıklamada, “Bu ağlar, hem ABD hem de müttefik personeli için doğrudan tehdit yaratıyor” değerlendirmesine yer verildi. Yaptırım kararının Türkiye–ABD ilişkilerinde yeni bir gerilime yol açabileceği değerlendirilirken, Ankara’dan gelecek resmi açıklama merakla bekleniyor. Türkiye, daha önce benzer yaptırımlarda ABD’ye karşı çeşitli diplomatik tepkiler vermiş, yaptırım listelerinin tek taraflı olduğunu ve uluslararası hukukla bağdaşmadığını vurgulamıştı.
Kriz Derinleşebilir mi?
Uzmanlara göre Washington’un bu adımı, İran’ın insansız sistem kapasitesinin bölgede artmaya devam etmesiyle bağlantılı daha geniş kapsamlı bir yaptırım zincirinin devamı olabilir. Türkiye’deki bazı şirketlerin listeye eklenmesi ise, tedarik zincirinin çok daha geniş bir coğrafyaya yayıldığına işaret ediyor.
