2025 fındık hasadı başladı, üreticiler bahçelere girmeye başladı ancak piyasada rekolte ve fiyat tartışmaları bitmedi. Ulusal Fındık Konseyi (UFK) Başkanı Cem Şenocak, hasat döneminde çeşitli spekülasyonların arttığını belirterek, “Bu tür algı operasyonları 100 yılı aşkın süredir devam ediyor ve artık değişmesi gerekiyor” dedi. Şenocak, bu yıl rekoltenin normalin oldukça altında olacağını ve serbest piyasa fiyatlarının Toprak Mahsulleri Ofisi’nin (TMO) açıkladığı taban fiyatların üzerinde seyredeceğini vurguladı.
Don ve Kokarca Zararları Rekolteyi Olumsuz Etkiledi
Nisan ayında yaşanan don, özellikle Ordu’nun yüksek rakımlı kesimlerinde yüzde 100’e varan kayıplara yol açtı. Şenocak, “500 metre üzerindeki alanlarda don zararı çok yüksek” derken, ülke genelinde kokarca zararının da fındığı olumsuz etkilediğini ifade etti. Temmuz ayındaki aşırı sıcakların da Batı Karadeniz başta olmak üzere hasarı artırdığını kaydetti. Hasatla birlikte ürün çuvala girdiğinde gerçek zararların netleşeceğini söyledi. Türkiye’de fındık üretiminin merkezi olan Ordu, yaklaşık 250 bin dönümle dünyanın en büyük meyilli fındık üretim alanına sahip. Bu alan, İtalya, İspanya, Gürcistan, Azerbaycan, ABD ve Şili gibi ülkelerin toplam fındık üretim alanlarına yakın büyüklükte.
Üretici Profilleri ve Göç Tehdidi
Şenocak, Türkiye’de üç ana fındık üretici grubundan bahsetti:
- Meyilli arazi üreticileri: Doğu Karadeniz’de yoğunlaşan, miras yoluyla küçülmüş, mekanizasyonu sınırlı, gelir-gider dengesi zor olan ve göç riski taşıyan aileler. Yaklaşık 400 bin aile bu kategoride yer alıyor.
- Düz ova üreticileri: Verimli ovalarda tarım yapan, diğer ürünlerini bırakıp fındık üretimine yönelen ve önemli gelir sağlayan çiftçiler.
- Dünya fındık üreticileri: Özellikle Şili gibi ülkelerde büyük ölçekli üretim yaparak pazar payını hızla artıran uluslararası üreticiler.
- Meyilli arazi üreticilerinin geçim sıkıntısı ve göç tehdidinin, şehirlerde sosyal ve ekonomik yükü artırdığına dikkat çekildi.
Alan Bazlı Destekleme Modelinde Revizyon Talebi
2009’dan beri uygulanan alan bazlı desteklemenin güncellenmesi gerektiğini belirten Şenocak, önerilerini şöyle sıraladı:
- Meyilli arazi üreticilerinin gelirlerinin düz ova ve dünya üreticileri seviyesine çıkarılması
- Bahçeye bağlı ikamet, kiralama ve kurumsal ortaklaşma modelleriyle üreticilerin desteklenmesi
- Döviz kaybını önleyerek Türkiye’nin pazar payının korunması
- Bu adımların fındık üretimini canlandıracağını ve ihracatta eski güce ulaşılmasını sağlayacağını ifade etti.
Türkiye fındık sektörü, iklim kaynaklı don ve zararlardan dolayı 2025’te düşük rekolteyle karşı karşıya. Bu durum serbest piyasa fiyatlarının yükselmesine neden olurken, üreticilerin ekonomik sürdürülebilirliği ve göçün önlenmesi için yeni destek politikaları büyük önem taşıyor. UFK’nın önerileri sektörün geleceği için yol haritası niteliğinde.
