Dünyanın en büyük çelik üreticisi Çin, küresel ticaret engellerini aşmak için ihracat stratejisini değiştirdi. Nihai çelik ürünlerine uygulanan tarifeler karşısında manevra alanını genişleten Çinli üreticiler, çözümü yarı mamul ürün ihracatını artırmakta buldu. Özellikle kare kütük sevkiyatındaki büyük artış, Türkiye’nin de aralarında bulunduğu birçok ülkede iç piyasaları baskı altına alıyor.
Yarı Mamulde Patlama: 4 Kat Artış
Çin Gümrük İdaresi verilerine göre, 2025’in ilk beş ayında çelik kütük (kare kütük) ihracatı yıllık bazda yüzde 300 artarak 4,72 milyon tona ulaştı. Bu, toplam çelik ihracatının yüzde 10’unu oluşturuyor. Endonezya, Suudi Arabistan, Filipinler, İtalya ve Türkiye; bu sevkiyattan en çok etkilenen ülkeler arasında. Çinli üreticiler, yerel talebin zayıflaması ve emlak sektöründeki durgunluk nedeniyle üretimi kısmak yerine dış pazarlara yöneliyor. Konvertör tipi tesislerde kapasite kullanım oranının yüzde 92 gibi rekor seviyeye çıkması, bu yönelimi net şekilde ortaya koyuyor.
Avrupa ve Türkiye Baskı Altında
Çin’in artan yarı mamul ihracatı, Avrupa pazarında da fiyatları aşağı çekti. Mayıs-Haziran döneminde Güney Avrupa’da inşaat demiri fiyatı ton başına 75 euro gerileyerek 575 eurodan 500 euroya düştü. Talebin görece güçlü olduğu Almanya gibi pazarlarda bile üretim yüzde 3 azaldı. Türkiye özelinde ise tablo daha sert. Çin menşeli ucuz kütükler, ithal fiyatlar üzerinden iç piyasada referans oluşturuyor ve yerli üreticilerin fiyat kırmasına neden oluyor. 2025’in ilk yarısında Türkiye’de inşaat demiri satış fiyatları %10’un üzerinde geriledi. Bu durum hem kârlılığı azaltıyor hem de kapasite kullanım oranlarını düşürüyor.
Antidamping Önlemleri Gündemde
Sektör temsilcileri, Çin’in fiyat avantajıyla pazara hâkim olduğunu ve bu durumun sürdürülebilir olmadığını vurguluyor. Eğer mevcut eğilim devam ederse, Türkiye’nin de Çin menşeli yarı mamullere karşı antidamping soruşturması başlatabileceği belirtiliyor. Bu bağlamda Kanada’dan gelen bir gelişme de dikkat çekici: EVRAZ North America ve Welded Tube şirketleri, Türkiye dahil 5 ülkenin çelik boru ürünlerine karşı anti-damping soruşturması açılması için Kanada makamlarına başvurdu. Türkiye, Meksika, Filipinler, Güney Kore ve ABD'nin hedef alındığı bu girişim, ticaret savaşlarının yarı mamul ürünler üzerinden kızıştığını gösteriyor.
Pekin’den Geri Adım Sinyali: Vergi Gelebilir
Çin Demir ve Çelik Birliği (CISA), hükümete çelik kütük ihracatına vergi getirilmesini tavsiye etti. Gerekçe olarak, ülke içi katma değeri yüksek nihai ürün üretimine öncelik verilmesi gösteriliyor. Pekin’in kütük ihracatına vergi getirmesi, hem küresel piyasaların dengesini değiştirebilir hem de Türkiye gibi ithalatçı ülkeler için geçici bir nefes anlamına gelebilir.
