Avrupa Birliği’nin Fikir Babası Friedrich List Kimdir?

Friedrich List 6 Ağustos 1789 tarihi ile 30 Ekim 1846 tarihi arasında yaşamış, ekonomiye yön veren ve en bilinen Alman ekonomisttir. Ekonomi alanında fikirleri ile adından söz ettiren List, iyi bir iktisatçı olmanın yanı sıra işletmeci, diplomat ve demir yolu öncüsü olarak da bilinir. Avrupa Ekonomik Topluluğu Friedrich List’in fikirlerinden doğmuştur.  Bu sebepten List’e Avrupa Birliği’nin fikir babası denilmektedir. Avrupa Birliği’nin Fikir Babası Friedrich List kimdir inceleyelim.

Avrupa Birliği’nin Fikir Babası Friedrich List Kimdir?

Friedrich List iş hayatında memurluk, maliye defterdarlığı gibi görevlerde çalışmış; 1816 yılında ise Maliye Bakanı Yardımcısı olarak göreve başlamıştır. Kilise ve Okul eğitimi Bakanı referansı ile Tübingen Üniversitesi’nde Siyasal Bilgiler Fakültesi’ni kurmuştur. Bu bölümün temel dersleri, adalet, maliye, yönetim ve ekonomi bilimleri idi. Her hangi bir okul yahut üniversite mezunu olmayan List, profesörlük unvanı alınca pek çok kişiden tepki görmüştür. Ekonominin babası Adam Smith kimdir, Adam Smith ekonomi hakkındaki görüşleri için de buraya göz atabilirsiniz.

Bazı siyasi görüşlerinden dolayı Friedrich List kral tarafından darbeci olarak fişlenince, profesörlük görevinden ayrılmak durumunda kalmıştır. 1819 yılında Frankfurt’a giden List, tacirlerle bir araya gelerek Alman Ticaret Birliği’ni kurmuşlardır. Friedrich List, bu fikirden esinlenerek Alman sanayisinin güçlenmesi için Almanya içinde iç pazarı bir bütün halinde tutan, bir Gümrük Birliği olması gerektiği görüşünü ortaya atmıştır. List, gümrüklerin ticarette yalnızca iç pazarı koruma görevinin olması gerektiğini savunmakta idi.

Demir Yolları Öncüsü Friedrich List

Friedrich List 1820 tarihinde milletvekilliği yapmıştır. Akabinde, yerel yönetimlerin özerkleştirilmesini ve güçlendirilmesini desteklediği ayrıca serbest seçimlerin yapılmasını, yerel adalet sisteminin kurulmasını savunduğu için tutuklanmıştır.

1827 yılında Friedrich List, Alexander Hamilton’un görüşlerini tanımaya başlamıştır. Yine aynı yıl gümrük korumasını destekleyen bir makale yayımlamış ve bu görüşün öncülerinden biri olmuştur. List, Adam Smith’in aksine serbest ticaretten değil, ithalatın engellenmesinden taraf idi. Friedrich List demir yoları öncüsü olarak bilinmektedir. 1839 yılında Almanya’nın ilk uzun mesafeli demir yolu hattı olan Leipzig- Dresden List’in öncülüğünde açılmıştır. Dolayısıyla demir yollarının öncüsü kimdir sorusunun cevabı da Friedrich List’tir.

Ulusal ekonomi hakkında yazılar kaleme alan Friedrich List, 1841 yılında büyük eseri olan “Ulusal Politik Ekonomi Sistemi” ni (Das nationale System der Politischen Ökonomie) yazdı. List, ekonominin üstünde yalnızca genel kuralların değil, siyasi ve sosyal sistemin de etkisi olduğunu vurgulamaktadır. Klasik ekonomi anlayışı ve ekonominin babası adam Smith ekonomide üretime önem verirken, Friedrich List üretici güçlere önem vermiştir.

Firedrich List’in Ekonomiye Katkıları

Friedrich List’in  Gümrük Birliği ile ekonomiye katmak istedikleri nelerdir sorusuna cevap aramak gerekirse… List, serbest pazarı klasik ekonomi bakımından zenginlik yaratan bir faktör olarak görmüştür. Bunun yanı sıra Almanya ve Orta Avrupa için gümrüklerin olmadığı birleşmiş pazarın bulunduğu sistemi desteklemiştir. Ülke içerisindeki gümrük sınırlarının ekonomiye zarar vererek şirketlerin büyümesini ve uluslararası pazara erişimlerini kısıtladığını belirtmekte idi. List demir yolu projesi ile de ticarete bu anlamda katkı sağlamayı planlamıştır. Ekonominin babası Adam Smith kimdir, Adam Smith ekonomi hakkındaki görüşleri için de buraya göz atabilirsiniz.

Friedric List’in Üretici Güçler Teorisi

Adam Smith’in Değer Teorisi’ne katılan Friedrich List, bu teoride açıklama eksikliği olduğunu belirtmekte idi. List bu konuda eleştirisini “Biri bir domuzu eğitiyorsa (değer teorisine göre) üretkendir; insanları eğitiyorsa toplumun üretken olmayan bir üyesidir.” Sözleri ile yapmıştır. Değer teorisinin yalnızca fiziksel işleri kapsadığını dile getiren List, hizmet sektörünü yani tıp, eğitim, vs. gibi üretken olmayan kesime konulduğunu belirtmiştir.   Friedrich List Adam Smith’in değer teorisindeki eksikliği kendi “Üretici Güçler Teorisi” ile tamamlamak istemiştir. Burada List “üretici güçler” ile yalnızca şirketler arasındaki rekabeti değil, mühendislik performansı, inovasyon (yenileşme), girişimcilik ve halkın eğitim seviyesini de anlatmak istemiştir. List, bir ekonominin gelişimini insanların entelektüel gelişimine bağlamaktadır. Ayrıca ekonomik yapının eğitimdeki başarıyı doğrudan etkilediğini vurgulamaktadır.

List’in Sürekli Evrim ve Koruyucu Gümrük Görüşü

Bir ekonomist olarak Friedrich List toplumların ekonomik gelişimi ile alakadar olmuştur. List büyük eseri olan “Das Nationale System Der Politichen Ökonomie” (Politik Ekonominin Toplumsal Sistemi) kitabında, toplumsal gelişim sürecini beş aşamaya ayırmıştır:

-Avcılık ve toplayıcılık

-Gezici çiftçilik

-Yerleşik tarım

-Tarım ve el işçiliği

-Tarım, el işçiliği ve ticaret

Friedrich List devletin görevinin, ülkeyi bu beş aşamadan en yukarıya taşımaya çalışmak olduğunu belirtmektedir.