1990 Körfez Krizi Nedir? 1990-91 Körfez Savaşı

Bu yazımızda Türkiye’nin yaşadığı ekonomik krizlerden 1990 Körfez Krizi’ne kısaca değineceğiz. 1990 Körfez Krizi Türkiye merkezli olarak gelişmemiştir. Irak’ın Kuveyt’i işgali sonrasında başlayan siyasi ve askeri süreç; Amerika Birleşik Devletleri öncülüğündeki Birleşmiş Milletler kuvvetlerinin Kuveyt’in yanında savaşa girmesi ile devam etmiştir. Birleşmiş Milletlerin koalisyon güçleri destekli Kuveyt ile Irak arasındaki savaştan BM Koalisyon güçleri ve Kuveyt galip ayrılmıştır. Bu savaş ülkemizde 1990 Körfez Krizi olarak adlandırılan ekonomik krize neden olmuştur.

80’li ve 90’lı yıllarda Sovyet yanlısı tutum izleyen Irak’ın; hem Amerika Birleşik Devletleri güdümündeki Kuveyt’i bu konumundan dolayı cezalandırmak, hem de Kuveyt’in sahip olduğu zengin petrol yataklarına sahip olmak adına başlattığı Kuveyt saldırısı nedeniyle 1990 Körfez Krizi patlak vermiştir. ABD öncülüğündeki Birleşmiş Milletler Kuveyt tarafında saf tutmuş, savaşa büyük bir askeri güç ile katılarak Irak’ı mağlup etmişlerdir.

ABD’nin 1990 Körfez Savaşı’nda Türkiye’den bir dizi istekleri olmuştur. Bunlardan ilki Adana-İncirlik Hava Üssü’nün Irak’a yapılacak saldırılar için kullanılmasıydı. Bir diğeri Irak sınırına Türkiye’nin asker kaydırmasıydı ve son isteği de Koalisyon Güçleri’ne doğrudan asker göndererek savaşa dahil olmasıydı. Dönemin Cumhurbaşkanı Turgut Özal bu isteklere yeşil ışık yakarak savaşta etkin bir rol almak istedi. Böylece Türkiye’nin bölgede daha etkin bir rol üstleneceğine inanıyordu.

Türkiye Savaşa Doğrudan Katılmadı Ama Kaybı Büyük Oldu!

Amerika Birleşik Devletleri ve koalisyon güçlerinin kullanımı için İncirlik Hava Üssü’nün kullanımına izin veren Türkiye; Irak sınıra da 180 bin dolayında asker kaydırmıştır. Bu sayede Irak kuzeyde 8 tümen asker tutmak zorunda kalarak güneyden saldıran ABD öncülüğündeki koalisyon güçlerine bütün gücü ile karşılık verememiştir. Bunun yanı sıra savaşa doğrudan Türkiye’nin de asker göndererek katılması Cumhurbaşkanı Özal’ın istemesine rağmen ülke içi muhalif tavır yüzünden gerçekleşmemiştir.

Savaş nedeniyle Irak ve Türkiye arasındaki Kerkük-Yumurtalık petrol boru hattından akış kesilmiştir. ABD öncülüğündeki küresel çevreler Irak’a ambargo kararı almıştır. Türkiye tüm bu nedenlerle büyük ekonomik kayıplar yaşamıştır. Türkiye’nin savaş sonrası BM ambargosunun devam ettiği 12 yıllık süreçte; Körfez Krizi ve Körfez Savaşı nedeniyle yaşadığı ekonomik kaybın 100 milyar doları bulduğu hesaplanmaktadır. Türkiye’nin bu kaybı nedeniyle ekonomisi bozulmuş ve farklı krizlerin tetiklendiği görülmüştür. Ülkemizde yaşanan krizlerin hepsine buradan göz atabilirsiniz.